खोज

‘संवाद सुरु गरौं, दृष्टिकोण बदलौं, सिर्जनात्मक र सकारात्मक भावनाको विकास गरौं’ भन्ने बृहद् नाराका साथ विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस आज मनाईदैछ । हरेक वर्षको सेप्टेम्बर १० को दिन यो दिवस मनाउने गरिएको छ । आत्महत्या रोकथाम दिवस मनाउँदै गर्दा पछिल्लोसमय आत्महत्याको डरलाग्दो तथ्याँकले सबैलाई चिन्तितसंगै आश्चर्यचकित बनाएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार हरेक वर्ष विश्वमा आत्महत्याका कारण ८ लाख भन्दा बढी मानिसहरूको मृत्यु हुने गरेको छ । विश्वव्यापीरूपमा हुने आत्महत्यामध्ये करिव ७७ प्रतिशत आत्महत्याका घटना गरिव, निम्न र मध्यम आय भएका देशहरूमा हुने गरेको छ । यो भनेको गरिव र विपन्न परिवारका मानिसले आत्महत्या धेरै गर्छन भन्ने प्रमाण हो । नेपालमा हुने आत्महत्याको तथ्याँक हेर्दा पनि गरिवीकै कारण आत्महत्या धेरै हुने गरेको छ । बढ्दो आत्महत्याका घटना नियन्त्रण गर्न सर्वप्रथम देशको बाताबरण राम्रो हुनुपर्दछ । देशको आर्थिक अवस्था बलियो भयो भने व्यक्तिको पनि आर्थिक अवस्थामा सुधार आउँछ । आर्थिक अवस्थामा सुधार आउँदा आत्महत्याका घटना नियन्त्रणमा सहयोग पुग्छ । नेपालमा पछिल्लोपटक सार्वजनिक भएको तथ्याँक अनुसार आर्थिक बर्ष २०८०÷०८१ मा ७ हजार दुई सयजनाले आत्महत्या गरेका छन । एक बर्षमा यतिधेरै आत्महत्याका घटनाले गंभीर चिन्ता थपेको छ । मानसिक समस्या, प्रेम सम्बन्ध, आर्थिक समस्या, गरिवी, पछौटेपन, अज्ञानता, रोग, स्वास्थ्य जोखिम लगायत अन्य धेरै कारणबाट पनि मानिसले आत्महत्या गरिरहेका छन । यी सवै समस्याको एउटै समाधान छैन तर बढ्दो आत्महत्याको रोकथाम भने हुन सक्छ । आत्महत्या रोकथाममा सरकार, सम्बद्ध निकाय, विभिन्न सामाजिक संघ संस्था, परिवार लगायतको महत्वपूर्ण भूमिका हुनसक्छ । तसर्थ आत्महत्याको बढ्दो चुनौतिको सामना गर्दै समाधानको उपायको खोजीमा लाग्नु हामी सवैको जिम्मेवारी र कर्तब्य हो ।

आत्महत्याका घटना बढ्नुमा घरायसी समस्या, आवेग, दीर्घरोग, प्रेममा वियोग लगायतका कारण जिम्मेवार रहेको प्रहरीको भनाई छ । तुलनात्मक रूपमा ४० वर्ष माथिका मानिसले बढी आत्महत्या गर्ने गरेको देखिएको छ । आधारभूत आवश्यकता पनि पूरा गर्न नसक्ने अवस्था आउँदा आत्महत्याका घटनामा बृद्धि हुनु चिन्ताको बिषय हो । यस्तै पछिल्लोसमय आत्महत्या गर्ने किशोर–किशोरी पनि बढेका छन् । मानिस विभिन्न समस्यामा पर्दा समयमै उचित परामर्शको अभावमा पनि आत्महत्या बढेको छ । समस्यामा परेको बेलामा उचित सल्लाह र साथ नपाएपछि आत्महत्याको संख्या बृद्धि भएको देखिएको छ । एक्लै बस्ने प्रचलन, एकको पीरमर्का अर्कालाई नभन्ने प्रवृत्ति बढेकाले पनि आत्महत्याको दर बढेको छ । यी सवैको एउटै समाधान त छैन तर आत्महत्याको नजिक पुगेकाहरूलाई बलियो आत्मविश्वास र प्रोत्साहन दिने हो भने आत्महत्याका घटनामा कमी आउने निश्चित छ । पारिवारीक बिछोडले पनि आत्महत्याको घटनामा बृद्धि भएको छ । श्रीमान बिदेश जाने र श्रीमती घरमै बस्दा श्रीमान श्रीमतिबीचको सम्बन्ध टाढिँदा पनि आत्महत्याका घटना बढेको देखिएको छ । पछिल्लोसमय विवाहित महिलाहरूले बढी आत्महत्याको बाटो रोज्ने गरेको देखिएको छ । तसर्थ बैदेशिक रोजगार पनि आत्महत्या बढ्नुको कारणमध्ये एक हो । पारिवारिक बिछोड आत्महत्याको मूख्य कारणमध्ये एक हो । तसर्थ स्वदेशमै रोजगारीको सिर्जना हुन सके आत्महत्या रोकथाममा सहयोग पुग्छ भन्दा अन्यथा हुँदैन । आत्महत्या रोकथामका लागि हामी सवैको ऐक्यबद्धता जरुरी छ । यो बर्षको नाराले भनेजस्तै अव संवाद सुरु गरौं, दृष्टिकोण बदलौं, सिर्जनात्मक र सकारात्मक भावनाको विकास गरौं । हाम्रो समाजलाई सकारात्मकतातर्फ डो¥याउने प्रण हामी सवैले गर्नु जरुरी छ । यद्यपि आत्महत्याको दर घटाउनु विश्वव्यापी चुनौतिको कुरा हो तरपनि प्रयास गर्ने हो भने असम्भव केही छैन । आत्महत्याबिरुद्ध सवैको ऐक्यबद्धता अवको आवश्यकता हो ।