खोज

रोजगारीका लागि भारत तथा तेश्रो मुलुक पुगेर फर्किएकाहरूमा मलेरिया पुुष्टी हुनेक्रम बढ्न थालेपछि यसले नेपालमा चुनौति निम्त्याएको छ । हालै भारतबाट फर्किएका पाल्पाका युवकमा मलेरिया पुष्टी भएपछि मलेरियालाई अव सामान्यरूपमा लिए त्यसले भयावह अवस्था निम्त्याउन सक्छ भन्नेतर्फ पूर्व सतर्कता आवश्यक छ । रोजगारीका लागि मुगलान गई दुईचार पैसा कमाएर आउँदा नेपालीले मलेरिया रोगलाई थाहै नपाएर आफूसँग लिएर आउँदा नेपाल मलेरियाको घर बन्ने अवस्था उत्पन्न हुनु चिन्ताको बिषय हो । पाल्पाका युवकमात्रै होइन, देशका अधिकांश जिल्लाबाट भारत तथा तेश्रो मुलुक पुगेर फर्किएकाहरूमा मलेरिया पुष्टी हुने क्रम बढेको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण कार्यालयले जनाएको छ ।

चर्को ज्वरो नै प्रमुख लक्षणका रूपमा देखिने यो रोग लामखुट्टेबाट सर्ने गर्दछ । अझै बढी सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशका युवामा यो रोगको भयावहता बढ्दो छ । युवा तथा अन्य उमेर समूहका लागि रोजगारीको मुख्य गन्तव्य रहेको भारत गएका नेपालीहरू चाडपर्वको समय आउनै लाग्दा स्वदेश फर्किन्छन् । उनीहरू स्वदेश फर्किनेमात्र होइन, विदेशबाट मलेरिया समेत लिएर फर्किरहेको पुष्टी भैसकेको छ । बर्षाको सेरोफेरो र दशैं तिहारजस्ता पर्वको आगमनसँगै मुगलान गएकाहरूको घर फिर्तीको ताँती पनि उत्तिकै लाग्ने गरेको छ । यसका पछाडि कर्णाली, सुदूरपश्चिम तथा नेपालका अन्य क्षेत्रमा बसोबास गरिरहेका नेपालीको गरिबीले काम गरेको छ । जीविकोपार्जनमुखी उत्पादन प्रणाली, कम उब्जाउ हुने जमिन, कृषि उत्पादनमा सरकारको उपेक्षा तथा आधुनिक खालका मल, बीऊ, प्रविधि र चेतनाको अभावका कारण पनि नेपालीहरू छोटो समयका लागि भारत गएर निकै कष्टपूर्ण काम र जीवन बिताउन बाध्य बनेका छन् । त्यसमाथि उपहारकै रूपमा मलेरियाबाट प्रताडित भएर आउनु अहिलेको दैनिक बनेको छ । भारत लगायत विदेशबाट आउने नेपाली युवाहरूको स्वास्थ्य जाँचलाई प्रभावकारी बनाउन सकिएन भने उनीहरूले ल्याउने रोग नेपालमा अन्य ब्यक्तिलाई पनि सर्ने संभावना उत्तिकै जोखिमपूर्ण छ । यो बिषयमा नेपाल सरकार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय गंभीर बन्नु जरुरी छ ।

पैसा कमाउन विदेश गएकाहरू थोरै पैसा भएपनि कमाएर ल्याउँदा घरपरिवारको आर्थिक गर्जो त टर्नेगर्छ, तर पैसा लिएर आउँदा त्योसँगै मलेरियाजस्ता रोगहरू पनि आउने जोखिम हुँदा त्यसले थप स्वास्थ्य समस्या सिर्जना गर्ने चुनौति छ । सुदूरपश्चिम र त्यसमापनि कर्णाली प्रदेशका अधिकांश युवा भारतसँगको रोजीरोटी र बारम्बार आउजाउका कारण गर्मीयाममा मलेरियाले ग्रस्त हुने गरेको बर्षौदेखिको समस्या हो । पैसा कमाउन भारत तथा तेश्रो देश गएकाहरू मलेरिया लिएर आउँदा कर्णाली तथा सुदूरपश्चिमका तिनका परिवार चिन्तित र भयभित हुने गरेका छन् । हुँदाहुँदा सुदूरपश्चिम र कर्णालीको रोग लुम्बिनीमा पनि देखिन थालेको छ । विदेशबाट फर्किएकाहरूले स्थानीय स्वास्थ्यकेन्द्रमा जेकजाँच गराउँदा मलेरियाका बिरामी बाक्लै भेटिन थालेपछि यसले कतै विकराल रूप त लिने होइन भन्ने चिन्ता पनि उत्पन्न गरिरहेको छ ।

मलेरियाबाट साना बालबच्चादेखि बुढापाकासम्म संक्रमित भइरहेका छन् । मलेरिया रोगको जोखिमले गाउँघर त्रासमा बाँच्नुपर्ने अवस्था आउन नदिन अहिलेदेखि नै सचेत बन्नु जरुरी छ । सुरुको सतर्कताले नै यसको नियन्त्रणमा सहयोग पुग्ने भएकोले गाउँ बस्तीमा उच्च प्रविधि र दक्ष चिकित्सकको टोली केन्द्रबाटै समयमै पठाउनुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ । अर्को चिन्ताको कुरा के छ भने मलेरिया लुम्बिनी प्रदेशमा पनि धेरै देखिन थालेको छ । पाल्पाबाट एक महिनाअघि भारतको गुजरात गएर फर्किएका युवकलाई मलेरियाको जस्तो लक्षण देखिएपछि आरडिटी गर्दा पोजेटिभ आएको छ । यसले लुम्बिनी प्रदेशमा पनि मलेरियाको जोखिम बढ्दै गएको छ भन्ने पुष्टी गरेको छ । मलेरिया पोथी अनफिलिज जातको लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने भएकोले लामखुट्टेबाट जोगिनु सवैभन्दा ठूलो सतर्कता हो ।