खोज

नेपाल सरकारले डेंगुको सङ्क्रमण बढ्दै गएपछि डेंगु रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि रणनीति सार्वजनिक गरेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले विश्वव्यापी रूपमै प्रभावकारी मानिएको र सिफारिस गरिएको लामखुट्टेको वासस्थान खोजी नष्ट गर्ने अभियान र डेंगुबाट हुने मृत्युलाई शून्यमा कायम राख्ने प्रमुख दुई रणनीति ल्याएको छ । यसका साथै मन्त्रालयले संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकार तथा सम्बद्ध निकायहरूले गर्नुपर्ने क्रियाकलापहरू सहितको डेंगु रोकथाम तथा नियन्त्रण कार्ययोजना २०८१ स्वीकृत गरी कार्यान्वयनका लागि सातवटै प्रदेश र सबै स्थानीय तहमा पठाइसकेको छ । त्यसो त नेपालमा डेंगु सङ्क्रमणका बिरामीहरू थपिँदै गइरहेका छन् । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाको तथ्यांक अनुसार मुस्ताङ, डोल्पा, हुम्ला र जुम्ला गरी चार जिल्ला बाहेक ७३ जिल्लामा दुई हजार ६० जनामा डेंगु सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ । डेंगुबाट हुने मृत्युको जोखिमलाई कम गर्नका लागि निजी तथा सरकारी अस्पतालहरूका आठ सयभन्दा बढी चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई डेंगु रोगको राष्ट्रिय उपचार पद्धतिका बारेमा अभिमुखीकरण गरी अस्पतालहरूलाई तयारी अवस्थामा राखेको मन्त्रालयको दावी छ ।

डेंगु नियन्त्रणका लागि संघीय सरकार र स्थानीय पालिकाहरूले खोज र नष्ट गर अभियान चलाएका छन । हरेक बर्ष गर्मीयाम त्यसमाथि पानी पर्ने क्रम सुरु भएसंगै तराईमा हुने डुवानले लामखुट्टेको प्रकोप बढ्ने गर्दछ । यो हरेक बर्षको नियमित प्रकृया हो । नेपालका तराईका जिल्लाहरूमा डेंगुको संक्रमण यसरी नै बढ्दै जाने हो भने यसले भयावह अवस्था सिर्जना गराउन सक्छ । तराईका जिल्लामा मात्रै होइन, पहाड र हिमाली जिल्लामा समेत डेंगु संक्रमण बढ्दै गएको कारण चिन्ता थपिनु स्वाभाविक छ । डेंगु एडिस एजिप्टाई जातको पोथी लामखुट्टेको टोकाईबाट सर्ने सरुवा रोग हो । लामखुट्टेले टोकेपछि सर्ने यो रोग नियन्त्रणका लागि सम्वन्धित जिल्लाका स्वास्थ्य संस्थाहरूको ध्यानाकर्षण हुनु जरुरी देखिएको छ । विगतका वर्षहरूदेखि नै विभिन्न जिल्लामा डेंगुको संक्रमण फैलिन नदिनकालागि लामखुट्टे खोज र नष्ट गर अभियान नगरपालिकाहरूले सञ्चालन गर्दै आएका छन । तर, अव यत्तिले मात्र नपुग्ने अवस्था आएको छ । यसमा सिंगो सरकार र नागरिक समाजको ध्यानाकर्षण हुनु जरुरी देखिएको छ । नागरिकको जीवन रक्षा गर्ने दायित्व सरकारको हो । त्यसमा पनि आफू बस्ने वातावरण वरपरको सरसफाईमा ध्यान दिने आफैले हो । डेंगुको संक्रमणबाट बच्नका लागि होसियार बन्न जनस्वास्थ्य कार्यालयले आग्रह गर्दै आएको छ । डेंगुको संक्रमण त्यहाँ हुन्छ जहाँ घर वरपरका गमला, थोत्रा टायर, थोत्रा प्लास्टिक तथा टिनका डव्वा, अलकत्राका ड्रमहरूमा फोहोरो पानी जम्मा भएको हुन्छ । यिनै स्थानमा लामखुट्टेले फूलपार्ने सम्भावना बढी हुन्छ । जसवाट लामखुट्टेको लार्भा उत्पन्न भएर त्यहीवाट डेंगुको संक्रमण बढ्न सक्छ ।

यो भनिरहँदा रोग लाग्नु भन्दा लाग्न नदिनु नै उत्तम उपाय हो । डेंगुले मानिसको ज्यान समेत लिन सक्ने भएकाले यो विषयमा नजरअन्दाज गर्न मिल्दैन । लामखुट्टेले टोकेपछि सर्ने यो रोग नियन्त्रणका लागि सम्वन्धित जिल्लाका स्वास्थ्य संस्थाहरूको ध्यानाकर्षण हुनु जरुरी देखिएको छ । डेंगु नियन्त्रणका लागि सरकारले जारी गरेको रणनीतिलाई प्रभावकारी वनाउनेतर्फ पहल गर्नु जरुरी छ । संघीय सरकारको यो अभियानमा प्रदेश सरकार र पालिकाहरूपनि जोडिनुपर्दछ । डेंगु खोज र नष्ट गर अभियान नै अहिलेसम्मको प्रभावकारी नियन्त्रणको उपाय भएकोले केन्द्रदेखि तल गाउँसम्म यो अभियानलाई सार्थक बनाऔं । यो अभियानमा हरेक नागरिकलाई जोडौं । अनिमात्र सरकारले लिएको रणनीति सफल हुनेछ ।