खोज

‘युवाको सीप शान्ति र विकासका लागि’ भन्ने नाराका साथ विश्व युवा दक्षता दिवस सोमबार विविध कार्यक्रमको आयोजना गरि नेपालमा पनि मनाईएको छ । युवाहरूको सामाजिक–आर्थिक अवस्था सुदृढ गर्ने उद्देश्यले हरेक वर्ष जुलाई १५ मा विश्व युवा दक्षता दिवस मनाइने गरिन्छ । सन् २०१४ को डिसेम्बरमा संयुक्त राष्ट्रसंघको साधारण सभाले आजकै दिन अर्थात् जुलाई १५ मा दिवस मनाउने सङ्कल्प गरेदेखि यो दिन मनाउन थालिएको हो । विश्वभर बढ्दै गइरहेको बेरोजगारी वा योग्यता अनुसारको रोजगार नपाइने प्रवृत्तिलाई सम्बोधन गर्ने उद्देश्य यसले लिएको छ । नेपालमा मुलुकको आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक र शैक्षिक क्षेत्रमा युवाहरूको सक्रिय सहभागिता रहेको छ । कृषि तथा उत्पादनमूलक र श्रम क्षेत्रमा पनि युवाहरूको उपस्थिति ठूलो छ । अध्ययन, रोजगारी, जीविकोपार्जन र अवसरको खोजीका लागि धेरै युवाहरू सहर केन्द्रित भइरहेका छन्, विदेश पलायन भइरहेका छन् । यो चिन्ताका माझ दिवसले युवाहरूलाई नेपालमै केही गर्ने अवसर प्रदान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । नेपालको जनगणना २०७८ का अनुसार नेपालमा १६ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका युवाको जनसंख्या ४२.५६ प्रतिशत रहेको छ । नेपालको जनसंख्याको झन्डै आधाको हाराहारीमा रहेका युवा जनशक्ति राज्यको बेवास्ताकै कारण पिल्सिरहेका छन् । युवालाई दक्ष वनाउने सवालमा अझै धेरै काम गर्नुपर्ने जिम्मेवारी र चुनौति कायमै छ । दक्ष युवाले रोजगारीदेखि अनेक अवसर प्राप्त गर्छन तर अदक्ष युवाको भविष्यका विषयमा समयमै सोच्नु आवश्यक छ । नेपाली यूवाहरू प्रत्येक दिन सयौंको संख्यामा विदेशका मुलुकमा श्रमका लागि विदेसिईरहेका छन । नेपालमा प्रशस्त लगानीका संभावना कमजोर वन्दै जानु र श्रमको श्रोत समेत कम हुँदै गएकोले यूवाहरू विदेसिन बाध्य भएको वताईएको छ तर अर्कोतर्फ नेपालमै पनि श्रमको ठूलो संभावना रहेको विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ । नेपालका धेरै उद्योगले दक्ष श्रमिक नपाएको भन्दै उद्योग नै वन्द गर्नुपर्ने अवस्था आएको वताउने गरेका छन । वुटवलकै सन्दर्भमा भन्ने हो भने पनि वुटवल औद्योगिक क्षेत्रमा रहेका उद्योगमा दक्ष कामदार अभाव रहेको समाचार आउने गरेको छ । नेपालमा सीप सिकेर दक्ष वन्ने अभियान युवाहरूमा हराउँदै गएको यो एउटा उदाहरण मात्र हो । युवालाई सीपयुक्त बनाउने हो भने नेपालमा नै श्रमको ठूलो सम्मान र संभावना रहेको कुरालाई नकार्न सकिदैन । एकातिर मुलुक भित्रै रोजगारीको अवसर बन्न सक्छ भने अर्कातिर स्वरोजगारी विस्तार गर्न सकिन्छ जसवाट रोजगारीका लागि विदेसिने जनशक्तिलाई रोक्न सकिन्छ ।
युवालाई सीप र रोजगारीसंग जोड्ने कुरा धेरै महत्वपूर्ण छ । यसका लागि सीप विकासको संभावना बोकेको प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावसायिक तालिम परिषद एउटा ठूलो माध्यम वन्न सक्छ । प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावसायिक तालिम परिषदको पञ्चवर्षीय रणनीतिक योजना अनुसार देशभर प्राबिधिक तथा व्याबसायिक शिक्षा र तालिम कार्यक्रमको विस्तार गरी सबै नेपाली युवाहरूमा तालिममा पहुँच विस्तार गर्न सकियो भने युवाले रोजगारीको अवसर पाउन सक्छन । जसबाट उनीहरूमा आत्मनिर्भर हुने प्रकृया सुरु हुन सक्छ । नेपालमा पनि अव श्रमको संभावना विस्तार हुँदै गएको छ । विश्व युवा दक्षता दिवस मनाईरहँदा युवालाई दक्ष वनाउने सन्दर्भमा सरकार र नीजि क्षेत्रले महत्वपूर्ण काम गरुन । दिवसकै अवसरमा विश्वभर बढ्दै गइरहेको बेरोजगारी वा योग्यता अनुरूपको रोजगारी नपाइने प्रवृत्तिलाई सम्बोधन गर्ने उद्देश्यले मनाउन थालिएको दिवसलाई दिवसकै रूपमामात्र होइन अवसरको रूपमा समेत लिनुपर्दछ । नेपालमा लगानीमैत्री वातावरण सिर्जना गरी अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने श्रम शक्तिको उत्पादन गर्ने बिषयमा सरकारको ध्यानाकर्षण होस् ।