खोज

एसईईको नतिजा प्रकाशन भएको एकसाता नबित्दै असफल भएका परिक्षार्थीले आत्महत्या गरेको दुःखद समाचार सुन्नुपरेको छ । रूपन्देहीकै देवदहमा पनि दुईजना परिक्षार्थीले परीक्षामा फेल भएपछि आत्महत्याको बाटो रोजेको कुरा सार्वजनिक भयो । रूपन्देहीसंगै प्युठान, बाँके, धनगढी, भोजपुर लगायत स्थानका केही परिक्षार्थीले पनि असफल भएको भन्दै आत्महत्याको बाटो रोजे । कति बिडम्बना छ– परिक्षामा फेल भएकै नाममा आज आत्महत्या गर्न बाध्य भएका छन् हाम्रा विद्यार्थीहरू । हामीले कस्तो शिक्षा प्रणाली अपनायौं ? वास्तवमा नेपालको शिक्षा प्रणालीका बिषयमा गंभीर बन्नैपर्दछ । हामीले अवलम्बन गरेको शैक्षिक प्रणाली र व्यवस्थाको उपज उनीहरूको आत्महत्याको कारण बनेको छ । जीवनलाई उन्नत र सफल बनाउने भनिएको त्यही शिक्षा प्राप्तिकै दौरान आफ्नो अमूल्य जीवनलाई नै समाप्त पार्ने दुःखान्त बाटो रोजे उनीहरूले । उनीहरू त यो मानव समाजबाट सदाका लागि अस्ताइसके । तर, उनीहरूको अभावले आफ्ना प्रियजनलाई कति बिझेको होला ? कल्पना गर्न पनि सकिदैन् । अर्कोतर्फ परिक्षामा फिस तिर्न नसकेकै कारण पनि कतिपय विद्यार्थीहरूले आत्महत्याको बाटो रोज्न विवस छन । दैनिक ज्याला मजदुरी गर्ने उनीहरूको परिवार चरम गरिबीमा बाँचिरहेको छ । परिक्षामा असफल भएपछि मानसिक रूपमा विक्षिप्त भएका विद्यार्थीले आत्महत्याको बाटो रोज्न थाले । सरकार भने यसप्रति कहिलेपनि सम्बेदनशील बन्न सकेन । आत्महत्याको खबरले सवैलाई चिन्तित वनाएको छ । वास्तवमा यस प्रकारका घटनाको निष्पक्ष छानबिन र दोषीमाथि कडा कारबाही हुनुपर्ने हो । सामाजिक सञ्जालमा पनि यस प्रकारका घटनाले खासै स्थान पाउन सकेनन् । किन यति गम्भीर विषयमा पनि हाम्रो सरकार, शिक्षा मन्त्रालय तथा सम्वन्धित शिक्षाका विज्ञहरू किन मौन छन् ? किन उनीहरूको हकहितमा राजनीति गर्ने भनिएका संगठन, राजनीतिक दलहरूलाई यस्ता घटनाले छुँदैन ? र, सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा यस्ता गम्भीर घटनाले पनि हाम्रो शिक्षा प्रणालीलाई किन परिवर्तन गर्नेतर्फ घचघच्याउन सक्दैन ? सरकारले जवाफ दिनुपर्दछ ।

त्यसो त आत्महत्या गर्नेहरूमा धेरैजसो युवा विद्यार्थी तथा बालबालिकाको संख्या डरलाग्दो गरी बढेको छ । आत्महत्या गर्ने युवा युवतीहरू परिक्षामा असफल भएकै कारणमात्रै होइन, नेपाल प्रहरीले सार्वजनिक गरेको तथ्याँक अनुसार गत आर्थिक वर्षमा जम्मा ७१२ बालबालिकाले आत्महत्या गरेका थिए । जसमा चार सय ५६ बालिका र दुई सय ५६ बालक छन । यस तथ्यांकले बालकभन्दा बालिकाको आत्महत्या दर झन्डै दोब्बर देखाउँछ । बारम्बार दोहोरिइरहने यस्ता घटनाले पनि हुन सक्छ, आत्महत्याजस्तो गम्भीर विषय पनि सामान्यजस्तो लाग्न थालेको छ  । यति डरलाग्दो तथ्य दिनानुदिन सार्वजनिक भइरहँदा पनि यसबारे गतिलो अनुसन्धान भएको पाइँदैन । पछिल्लोसमय विद्यार्थी संगठनहरू विद्यार्थीको हक हित र अधिकारका सवालमा गंभीर बन्नै सकेका छैनन् । नेपाली समाजको यही विभेदकारी र शोषणमूलक चरित्र फेर्न २००७ सालदेखि अनेकौँ संघर्ष भए । यी सबै संघर्षमा तिनै विभेद र शोषण भत्काउने सपना बाँडिएको थियो । अफसोच खोलो त¥यो, लौरो बिस्र्यो भनेझैँ भएको छ । जसलेगर्दा यो राज्य व्यवस्थामा कैयौँ विद्यार्थीहरू आत्महत्या गर्न विवश छन । आत्महत्याको श्रृंखला बढ्दै गएपनि समाधानतर्फ भने प्रयास नहुनु चिन्ताको बिषय हो । आत्महत्याका घटनामा कमी हुने भनेको हाम्रो परिक्षा प्रणालीमा ब्यापक परिवर्तन र सुधारबाटै हो । तर, नेपालको शिक्षा क्षेत्र कहिल्यैपनि सुधारको बाटोमा अघि बढेन् । हरेक बर्ष परिक्षा प्रणालीमा परिवर्तन गरिन्छ तर स्थायित्व नै भएन । एसईईको परिक्षा प्रणाली परिवर्तन गर्दै कसैलाई पनि फेल नगराउने ग्रेडिङ सिस्टमको नीति बसेको हो तर अहिले पुनः परिवर्तन गरियो । अवको दिनमा परीक्षामा असफल भएकै कारण कोही पनि विद्यार्थीले आत्महत्याको बाटो रोज्नुपर्ने अवस्थाको अन्त्य गर्नेतर्फ प्रयास होस् । नेपाल सरकार यस बिषयमा गंभीर बन्नु जरुरी छ ।