खोज

नेपालमा आगलागी भएपछि मात्रै इनार खन्ने प्रवृत्ति पुरानै हो । जब समस्या पर्छ अनिमात्र नेपालीको होस फर्किन्छ । यो नेपालीको मानवीय स्वभाव भैसकेको छ । उदाहरण हो–सरकारले हरेक पालिकामा बनाएका अस्पताल अहिले भूतबंगला सावित हुँदैछन । केपी ओली नेतृत्वको सरकारको पालामा हरेक पालिकामा कम्तीमा १५ शैयाको अस्पताल बनाउने कामको सुरुवात भयो । अहिले धेरै पालिकामा अस्पताल निर्माणको काम सम्पन्न भैसकेको छ तर संचालन गर्न भौतिक पूर्वाधारको अभाव छ । चिकित्सकको समस्या छँदैछ, उपकरण अभावको समस्या छ । आवश्यक पूर्वाधार सहितको उपकरणको जोहो कसले गरिदिने हो ? पालिकाहरू बिलखबन्दमा परेका छन । तत्कालीन सरकारले कोरोना कहरको बेला मानिसहरू उपचार नपाएरै मर्नुपर्ने अवस्था आएपछि हरेक पालिकामा अस्पताल बनाउने निर्णय गरेको थियो ।

स्वास्थ्य उपचारका लागि यो सराहनीय कदम हो तर अहिले पालिकाहरूलाई भने घाँडो भएको छ । न चिकित्सक खोजेर पाईन्छ न त सरकारले आवश्यक फर्निचर सहितको पूर्वाधार र स्वास्थ्य उपकरणको नै ब्यवस्था गरेको छ । नेपालमा स्वास्थ्य पूर्वाधार विस्तार भएकै हो तर त्यतिले धान्न सक्ने अवस्था नहुनु स्वाभाविक हो । कमजोर नीति र संरचनामा सबै दुरुस्त गर्न सकिदैन । यद्यपि महामारी भन्ने कुरा कतिबेला आउँछ केही भन्न सकिदैन् । आवश्यक पर्दा नागरिकको ज्यान बचाउन तत्काल स्वास्थ्य सङ्कटकाल लगाएर पनि निजी अस्पतालसमेत सरकारकै मातहतमा ल्याएर एकीकृत द्रुत सेवा दिनुपर्छ । नागरिकको ज्यान जोगाउनु नै सबैभन्दा ठूलो काम हो । नागरिकको ज्यान जोखिममा हुँदा पनि राजनीतिक जोड–घटाउमा समय खर्च गर्नु भनेको मूर्खता हो । नेपालमा अझै अभ्यास भैसकेको छैन तर दीर्घकालमा देशको स्वास्थ्य सेवालाई नाफामूलक होइन, सेवामूलक बनाउनैपर्छ । यसतर्फ सरकारको ध्यान जानैपर्दछ । नेपालमा सरकारी स्वास्थ्य संरचना बलियो बनाउनतिर ध्यान नगएकै कारण अहिलेको अवस्था आएको छ । अहिले स्वास्थ्य बिमाको सेवा लिने विरामीको चाप सरकारी अस्पतालमा हेर्दा यातना दिएको जस्तो भान हुन्छ । सरकारले स्वास्थ्य बिमाको सुविधा नीजि अस्पतालमा पनि दिनुपर्ने थियो तर केही अस्पतालमा अभ्यास पनि भयो तर सरकारले पैसा नदिँदा ती अस्पतालले सेवा नै रोकिदिए । सरकारी अस्पतालमा बिमाको उपचार सेवा लिनु भनेको सास्ती पाउनु हो भन्ने भएको छ । सेवाको भावनाले भन्दा पनि व्यापारिक दृष्टिले स्वास्थ्य बिमाको सेवा उपलब्ध गराइएको महसुस विरामीले गर्न थालेका छन । नेपालमा स्वास्थ्य पूर्वाधारका बारेमा पछिल्लो एकीकृत तथ्यांक नै छैन । पाँच बर्षअघि एक हजार नागरिकका लागि तीन दशमलव १५ प्रतिशत चिकित्सक तथा नर्सको उपलब्धता थियो भन्ने सरकारी तथ्याँकले देखाउँछ । चिकित्सकको सुविधा नै यति नाजुक भएको अवस्थामा विरामीले राम्रो उपचार सेवा पाउनै मुस्किल छ । नेपालजस्तो विपन्न मुलुकका लागि असाध्यै धेरै लगानी चाहिने स्वास्थ्य पूर्वाधार आकाशको फल आँखा तरी मर नै भएको छ ।
स्वास्थ्य सेवाको क्षेत्रमा सरकारले धेरै गर्ने प्रयास गरेको छ तर पूर्वाधार अभावमा समस्या उत्पन्न भएको छ । अवको दिनमा स्वास्थ्य क्षेत्रमा नीतिगत, संस्थागत र संरचनागत सुधार गर्नेतर्फ सरकारको ध्यान जाओस् । सरकारले अर्बौं लगानी गरेर विभिन्न जिल्लामा बनाएका सरकारी अस्पताल संचालनका लागि तत्काल पहल गरोस् । निर्माण सम्पन्न भएका तर संचालनमा नआएका ती बिशाल भवन भूतबंगला भएका छन । तसर्थ सरकारले जनशक्ति व्यवस्थापन गरेर पालिकाका अस्पताल संचालन गर्ने वातावरण सिर्जना गरोस् । अस्पतालमा स्वास्थ्य परिक्षण गर्ने उपकरणको व्यवस्था गर्नेतर्फ पनि ध्यान दिन ढिलाई नगरोस् । निर्माण सम्पन्न भएका भवनबाट सेवा सुचारु गर्नेतर्फ प्रयास होस् । ती भवनबाट सेवा संचालनको वातावरण बनाउने कि भूतबंगला बनाएर राख्ने ? सरकारको अबिलम्ब ध्यान जाओस् ।