खोज

सुर्खेत ।

पश्चिम सुर्खेतको चौकुने गाउँपालिकाको रेक्चागाउँ । जहाँका नागरिक खानेपानी माग्न आन्दोलन गर्न बाध्य छन् ।

उनीहरुले पानी माग्न थालेको वर्षाै भइसक्यो, माग सुनुवाई नभएपछि अन्ततः उनीहरु आन्दोलन गर्न बाध्य भएका हुन् । सधै झै डोकोमा गाग्री बोकेर पानी लिन जाने स्थानीयबासी गएको बिहीवार भने गाउँपालिकामा आन्दोलनमा आए । उनीहरु खानेपानीको माग गर्दै डोकोमा रित्तो गाग्री बोकेर आन्दोलनमा उत्रिए ।

रेक्चा गाउँ चौकुने पालिकाको केन्द्र गुटुदेखि उत्तरतर्फ करिब चार किलोमिटरको दुरीमा पर्छ । अग्लो पहाडको थुम्कोमाथि समथर मैदानमा रहेको यो गाउँ वर्षौँदेखि पानीको चरम अभावमा गुज्रिरहेको छ । स्थानीय तपेन्द्र क्षेत्रीले खानेपानी सङ्घर्ष समितिको नेतृत्व गरिरहेका छन्, उनी वडा सदस्य पनि हुन् । उनकै नेतृत्वमा यहाँका महिला, केटाकेटीदेखि बुढापाकाहरू बिहीबार बिहानै डोको र गाग्री बोकेर आन्दोलन गर्न पालिकाको मुकाम गुट आएका थिए ।

स्थानीय खगिसरा शाहीले खडेरीको समयमा पनि खानेपानी नहुँदा गुजरा चलाउनै समस्या भएको बताइन् । ‘पानी भर्नेकै लागि दिनभरीको समय लाग्छ, खडेरीका कारण भएका कुवा सुकेपछि अहिले खानेपानी नै छैन,’ उनले भनिन्, ‘कतिबेला घरधन्दाको काम गर्ने खेतीपाती बस्तु भाउलाई हेर्ने समय जति पानीकै पालो कुर्नुपर्छ त्यही पनि पानी नै पाइदैन ।’

रेक्चा गाउँ अहिले काकाकुल छ । यहाँका स्थानीयले झण्डै पाँचदशकदेखि पानीकै लागि ठूलो सास्ती भोगिरहेका छन् । गाउँमा ११ वटा कुवा छन् । तर सबैजसो कुवा सुकेका छन् । स्थानीयले अहिले लेदो पानी कपडाले छानेर खाइरहेका छन् ।

चौकुने गाउँपालिकाले चार वर्षअघि कर्णाली नदीबाट लिफ्ट गरेर रेक्चामा ल्याउने भन्दै एक करोड ७२ लाख रूपैयाँमा ठेक्का आह्वान ग¥यो । तर अझैसम्म पनि कामले गति लिएको छैन । भौगोलिक विकटता तथा सडक र विद्युतको अभावमा उक्त आयोजना अगाडि बढ्न नसकेको हो ।

पाँचवर्ष अघिसम्म एक सय १५ घरधुरी रहेको रेक्चामा खानेपानीकै अभावका कारण अहिले ८० घरधुरी छन् ।

पानीको चरम अभाव भएको रेक्चालाई सरकारले कहिल्यै प्राथमिकता लिएको छैन । स्थानीय सरकार बनेपछि पनि न पर्याप्त बजेटको व्यवस्था छ न कुनै आयोजनाका लागि प्रदेश र संघसँग पहल नै थालेको छ ।

मानवअधिकारवादी संस्थाहरूले यहाँको खानेपानी अभावको विषयलाई लिएर राज्य विरुद्ध मुद्दा समेत दायर गरेका थिए । गाउँपालिकाका अध्यक्ष खड्ग विकले रेक्चामा खानेपानीको समस्या समाधान गर्न स्थानीय सरकारले मात्र नभ्याउने बताउँछन् । ‘भौगोलिक विकटताको समस्या छ भने अर्काेतिर पानीको श्रोत टाढा छ जसका कारण पानी ल्याउन समस्या परेको हो’ उनी भन्छन्, ‘स्थानीय सरकारको बलिबुताले नसक्ने हुनाले प्रदेश र केन्द्र सरकार नै लाग्नुपर्ने देखिन्छ ।’

खानेपानीकै समस्या लिएर प्रदेश सरकारका मन्त्रीहरुलाई समेत भेटघाट गरेको उनी बताउँछन् । ‘जलस्रोत तथा उर्जा मन्त्री समक्ष भेटघाट गरेको छु’ गाउँपालिका अध्यक्ष बिकले भने, ‘मन्त्रीज्यूहरु पनि समस्याप्रति सकारात्मक हुनुहुन्छ ।’ यो ठाउँको दीर्घकालीन समस्या समाधानका लागि भने नयाँ तरिकाले सम्भाव्यता अध्ययन गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।