खोज

कपिलवस्तु, (बुटवल टुडे) २७ जेठ। चालु आर्थिक बर्षको हाल सम्मको अबधीमा कपिलवस्तुको यशोधरा गाउँपालिकामा कुष्ठरोगका १६ नयाँ बिरामी फेला परेका छन । पालिकामा कुष्ठरोगका बिरामी फेला पर्ने क्रममा बृद्धि सगै कुष्ठरोगको खोज पड्ताल आवश्यक देखिएको स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउछन । बिश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) का अनुसार १ लाख जनसंख्यामा १ जना भन्दा कममा कुष्ठ रोग भेटिएको अवस्थालाई नियन्त्रित अवस्थामा रहेको मान्ने मापदण्ड छ । तर ४५ हजार ६ सय ४७ जनसंख्या रहेको यशोधरा गाउँपालिकामा मात्रै हाल सम्म १६ कुष्ठरोगका नयाँ संक्रमित फेला परेका छन । पालिकाको वडा नम्बर ७ मा सबै भन्दा बढि ८ जना, वडा नम्बर ६ मा ५ जना र वडा नम्बर ३,४ र ८ मा १÷१ जना कुष्ठ रोगी फेला परि सकेका छन ।

पालिकामै सबै भन्दा बढि नयाँ कुष्ठरोगी फेला परेको वडा नम्बर ७ का सोमडिह स्वास्थ्य चौकीका प्रमुख अशोक कुमार मिश्राका अनुसार चालु आर्थिक बर्षको साउन महिनामा ३ जनामा संक्रमण फेला परे पछि वडामा छालारोग बिशेषज्ञ डाक्टर सहित स्क्रिनिङ्ग शिवीर गरिएको थियो । ६ हजार ८ सय १ जनाको जनसंख्या रहेको वडामा सात वटा गाउँ छन, तर सबै गाउँमा सम्भावित कुष्ठरोगीको खोजी हुन पाएको छैन । भारत सँग सिमा जोडिएको सो वडामा भेटिएका कुष्ठरोगी संक्रमित भारतबाट आयातित हुन कि भन्ने शंका रहेको मिश्रा बताउछन । “कुष्ठरोगी भनेर सोझै पहिचान गर्न खोजिए, समाजको डरले संक्रमित आउदैनन । त्यसैले छाला सम्बन्धि रोगका बिशेषज्ञको शिवीर आयोजना गरि स्क्रिनिङ्ग गरेर नयाँ कुष्ठरोगी पहिचान गर्नु पर्ने आवश्यकता छ । ” उनी भन्छन ।

पालिकामा फेला परेका कुष्ठरोगी अहिले उपचारकै क्रममा छन । उनीहरूलाई लक्षणका आधार (लाटो फ्रुस्रो दाग) को आधारमा पहिचान गरिएको हो । ति पहिचान भएका कुष्ठरोगीलाई सबै स्वास्थ्य संस्थामा निशुल्क उपचार हुने गरेको छ । पहिचान भएका कुष्ठरोगीलाई संक्रमणको अवस्थाका आधारमा सामान्य अवस्थाको पाउसी बेसलरी (पिबी)को हकमा ६ महिना र जटिल अवस्थाको मल्टी बेसलरी (एमबी) को हकमा १२ महिना सम्म औषधी उपचार गरिन्छ । शुरुवातमै उपचार गरें कुष्ठ रोग निको हुने भए पनि अंगभंग भएको भाग भने निको हुदैन । यही हिसाबले अस्वभाविक रूपमा कुष्ठरोगी फेला पर्ने क्रम भए पालिकानै कुष्ठ रोगको हटस्पट बन्न सक्ने गाउँपालिकाका स्वास्थ्य शाखाका प्रमुख बिरेन्द्र कुमार मिश्रलाई डर छ ।
आगामी बर्षको योजनामा कुष्ठरोगी पहिचानका लागी खोज पड्तालको कार्यक्रमको आवश्यकता रहेको उनले दर्शाए । “यो संवेदनशिल बिषय हो । कुष्ठरोगी पहिचानका लागी संघ, प्रदेश र पालिकाले खोज पड्तालको कार्यक्रम बनाउन आवश्यक छ ।” उनी थप्छन । पालिका तहले आगामी बर्ष कुष्ठरोगी खोज पड्तालको कार्यक्रमका लागि बजेट बिनीयोजन गर्ने भए पनि त्यो प्रयाप्त नहुने भएकाले अन्य निकायको सहयोग आवश्यक रहेको मिश्राले बताए । पालिकामा हाल सम्म फेला परेका कुष्ठरोगी आयातित भन्दा स्थानियस्तरकै संक्रमण भएको आफ्नो बुझाई रहेको उनले स्पष्ट पारे ।

यता स्वास्थ्य कार्यालय कपिलवस्तुले चालु आर्थिक बर्षको बैशाख महिना सम्म १ सय २७ नयाँ कुष्ठरोगी फेला पारेको जनाएको छ । जेठ महिनामा पनि संक्रमित फेला परेको भए पनि संक्रमितको तथ्याङ्क अझै ईन्ट्रि भै सकेको छैन । अघिल्लो आवमा जिल्लामा कुल १ सय ६७ नयाँ कुष्ठरोगी फेला परेका थिए । चालु आर्थिक बर्षमा नयाँ फेला परेका कुष्ठ रोगीमा सबै भन्दा बढि जिल्लाको महाराजगंज नगरपालिका र त्यस पछि बिजयनगर, यशोधरा र शिवराज नगरपालिकामा छन । चालु आर्थिक बर्षमा जिल्लाका १० पालिकाको २० वटा वडामा कुष्ठरोगी खोज पड्ताल कार्यक्रम अन्र्तगत १ हजार ९ सय ५५ जनामा परिक्षण गर्दा ३० जनामा कुष्ठरोगको संक्रमण भेटिएको स्वास्थ्य कार्यालय कपिलवस्तुका क्षय कुष्ठ निरिक्षक मोहम्मद ईरफानले जानकारी दिए ।

त्यसै गरि ल्याप्रोसी मिसनले शिवराज नगरपालिकाको शिवपुर र शिवगढी तथा बाणगंगा नगरपालिकाको मोतीपुर गजेहडामा गरेको कुष्ठरोगी पहिचान शिवीरमा ५ जना नयाँ कुष्ठरोगी फेला परेका थिए । त्यसै गरि बाणगंगा नगरपालिकाले नगरका ६ वटा वडामा चलाएको शिवीरमा पनि १४ जना नयाँ कुष्ठरोगी फेला परेको अधिकृत ईरफानले जनाए । सो सगै ल्याप्रोसि मिसन र आईएनएफले कृष्णनगरको शिवानगर, महाराजंजको उदयपुर र शिसवा तथा यशोधराको सोमडिहमा चलाएको ५ वटा शिवीरमा थप १८ जना नयाँ कुष्ठ रोगी फेला परेका थिए । नयाँ केश फेला परेका स्थानमा कन्ट्रयाक्ट ट्रेसिङ्ग गरिएको थियोे ।

संक्रमित फेला परेका सहितको वरपरका पाँच वटा घर र बिरामी सँग हप्तामा २० घण्टा बिताउने व्यक्तिहरूलाई आधार बनाएर कन्ट्रयाक्टर ट्रेसिङ्ग गर्ने गरिएको छ । त्यसै गरि कन्ट्रयाक्ट ट्रेसिङ्ग गरिएका व्यक्तिलाई संक्रमण सर्न नदिन रिफामपिसिन नामक औषधी खुवाउने गरिएको जनाईएको छ । संक्रमण फेला परेका र शंकास्पद स्थानमा व्यापक खोज पड्ताल कार्यक्रम र परिक्षण शिविरको आवश्यकता रहेको क्षय कुष्ठ अधिकृत मोहम्मद ईरफान बताउछन ।