खोज

बुटवल, १८ जेठ । लुम्बिनी प्रदेश बीउमा क्रमशः आत्मनिर्भर बन्दै गएको छ । प्रदेशमा स्थापना भएका समूह सहकारी, नीजि फार्महरूले विउ विजन नियमित रूपमा उत्पादन गर्दै जाँदा बीउमा प्रदेश आत्मनिर्भर बन्दै गएको हो । बीउमा प्रदेश आत्मनिर्भर बन्दै जाँदा बीउ प्रतिस्थापन दर पनि क्रमशः बढ्दै गएको छ । खाद्यान्नमा धान, गहुँ, मकै, तेलहन र दलनबालीमा प्रदेशका किसानहरूले बीऊ प्रतिस्थापन गर्दै जान समेत थालेका छन् ।

सामान्यतह बीउको उत्पादनकत्वको बृद्धिका लागि ३/३ बर्षमा उन्नत पुरानो बीउ परिर्वतन गर्नुपर्ने हुन्छ । सोही अनुसार प्रदेशका किसानहरूले पुरानो बीउ प्रतिस्थापन गरी नयाँ बीउ लगाउने गरेका हुन । प्रदेशमा १० हजार ८ सय ३९ मेट्रिक टन बीउ मुख्य बालीको समग्ररूपमा उत्पादन हुँदै आएको छ । ६ लाख ७१ ह्जार २ सय हेक्टर क्षेत्रफलको लागि हाल ३७ हजार ९ सय ९३ मेट्रिक टन बीउ आवश्यक छ ।

बीउ विजन प्रयोगशाला भैरहवा रूपन्देहीका प्रमुख शालीकराम गौतमका अनुसार कार्यालयले प्रदेशका ६ वटा जिल्लामा काम गर्दै आएको छ । नवलपरासी, रूपन्देही, कपिलवस्तु, पाल्पा, गुल्मी र अर्घाखाँचीका किसानको लागि बीउ उत्पादनको क्षेत्रमा काम गर्दै आएको हो । ६ जिल्लामा बीउ उत्पादन तथा विक्रि वितरणको लागि सक्रिय संस्था ७७ वटा रहेका छन् । यस्तै सेवा प्रवाह भएका संस्थाहरु ९० भन्दा बढि छन् । मुलतः बीउ उत्पादनको लागि अनुमती प्राप्त गरेका संस्था २१ वटा र प्रसोधन कारखाना उत्पादन गर्ने गरी अनुनमती लिएका संस्था १४ वटा रहेका छन् । प्रदेशका ६ जिल्लामा बीउ भण्डारण गोदाम भएका ३० वटा, ती गोदाममा ११ हजार ७ सय ७० मेट्रिक टन भण्डारण क्षमता रहेको छ । दर्ता भएका बीउ उत्पादकहरू ६ जिल्लामा २ हजार ६ सय ९८ वटा रहेका छन् ।

बीउ विजन प्रयोगशाला भैरहवा प्रमुख शालीकराम गौतम भन्छन्–‘बीउमा यहाँ उत्पादन भएको बीउ बाहिर जान्छ, जसले गर्दा केही अपुग जस्तो देखिएको छ, तर यहाँ उत्पादन भएको बीउ पूर्ण खपत प्रदेशमा गर्ने हो भने हामी आत्मनिर्भर छौं ।’ धान, गहँु लगायतका बीउ प्रदेशमा उत्पादन भएर बाहीर निर्यात हँुदै आएको कार्यालय प्रमुख गौतमको भनाइ छ । कार्यालयले बीउको बाली निरिक्षण दरमा समेत बृद्धि गरेको छ । १० बर्षको अवधीमा बर्षमा १ हजार हेक्टर भन्दा बढि क्षेत्रमा बीउ निरिक्षण गर्दै आएको हो ।

बीउ परिक्षणको लागि नमुना संकलन गरी परिक्षण समेत गरिएको छ । आर्थिक बर्ष २०८०/०८१ गहँु, मकै धान बालीमा ४ सय १३ वटा प्रमाणीकरणको लागि प्रतिवेदन प्राप्त भएको थिए । जस अनुसार ११ हजार १ सय ७ वटा बीउ नमुना परिक्षण गरिएको छ । जसमा गहँु, धान, मकै, दलहन, तेलहन, तरकारी, घाँस बाली रहेका छन् ।

सिड म्युजियम तथा लाईब्रेरी स्थापना

रूपन्देहीमा बीउको म्युुजियम स्थापना भएको छ । बीउ विजन प्रयोगशाला भैरहवामा वि.सं. २०७९ साल चैत महिनामा सीड म्युजियम तथा लाईबे्ररी स्थापना गरिएको हो । जसमा प्राविधिक पुस्तक १ सय ५० वटा, अन्य बार्षिक कार्यालयका पुस्तक १५० वटा, विभिन्न पम्प्लेट तथा लिफलेट, फोल्डर लगायत ३ हजार वडा, ऐन नियमवाली कार्यविधि, निर्देशिका ५० बढि राखीएका छन् ।

यस्तै १ सय १ वटा बालीको बीउ नमुना संकलन राखीएको छ भने संकलन गरिएका बालीहरूमा धान, गहँु, मकै, तरकारी दलहन, तेलहन बाली रहेका छन् । कपिलवस्तु, रूपन्देही, नवलपरासी, अर्घाखाँची, पाल्पा, गुल्मी, नवलपुर बाट संकलन गरिएको हो ।