खोज

सुर्खेत, २ जेठ ।

वीरेन्द्रनगर वडा नम्वर आठकी टिका खत्रीलाई आजभोलि साँझ बिहान पानी कसरी जुटाउने भन्ने पिरलो हुन्छ । सातामा एक दिनआउने पानीले राम्रोसँग पिउने पान्ी नै नहुने गरेको टिका बताउँछिन् । ‘अहिले त राम्रोसँग खाने पानी नै पाउनमुस्किल छ, एक सातामा एक दिन त्यो पनि एक छिन मात्र पानी आउँछ ।

बोरिङ ल्याएका छिमेकीसँग पानी मागेर खाने गर्छाै’ उनी भन्छिन्, ‘पहिले गाउँमा हुँदा मोही मागेर खान्थ्यौ, अहिले पानी मागेर खानु परेको छ । ’पूर्वी सुर्खेतको गुर्भाकोट नगरपालिकाबाट बसाई सरेर वीरेन्द्रनगर आएकी हुन् ।

गर्मीयाममा धारामा पानी नआएपछि वीरेन्द्रनगरस्थित बुलबुले गएर पानी बोकेर खाँदै खाएको स्थानीय सुनिता बिक बताउँछन् । ‘धारामा पानी आउँदैन, त्यही भएर बुलबुले तालमा रहेको धाराबाट पानी बोकेर खाने गरेका छौ’, उनी भन्छिन्, ‘शनिवार बच्चाबच्चीलाई नुहाउने कपडा धुने बुलबुले नै जाने गरेका छौ ।’

गर्मीयामसँगै सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरमा पानीको हाहाकार हुँदै गएको छ । कर्णाली प्रदेशको राजधानी समेत रहेको वीरेन्द्रनगरको जनघनत्व दिनप्रतिदिन बढ्दो छ, जसका कारण पनि पानीको आवश्यकता अनुसार उपलब्ध हुन सकेको छैन ।

घरहरूमा धारा जडान हुन सकिरहेको छैन । धारा जडान नभएका नागरिकले इनार (कुवा) को पानी प्रयोग गर्छन् । तर, कुवा नै सुक्ने अवस्था आएकोे स्थानीयहरू बताउँछन् । गर्मीयाम लागेसँगै मुहानमापानीको स्रोत घटेको छ । स्रोत घटेका कारण संस्थाले पानीवितरणको नयाँतालिका सार्वजनिक गरेको छ । सोमवार सार्वजनिक तालिका अनुसार अबदेखि ६ दिनमा एक पटक पानी वितरण गरिनेछ । ‘६ दिनको फरकमा एक घण्टा पानी वितरण गर्नेगरी सम्पूर्ण स्थानमा वितरण तालिका लागू गरिएको छ’ संस्थाका संस्थाका इन्जिनियर बालाराम शर्माले भने, ‘लामो सुख्खा खडेरीका कारण मुहानमापानीको स्रोत घटेको कारण यस्तो वितरण तालिकाबनाउनु परेको हो ।’ केही दिन अघि पानी परेपछि मुहानमा केही मात्रामा पानी बढेको देखिएता पनि अहिले फेरि घटिसकेको उनले बताए ।

अन्य समयमा पनि माग अनुसारको पानी आपूर्ति हुन नसकिरहेको बेला गर्मी समयमा चरम अभाव हुने गरेको छ । उनका अनुसार उपत्यकामा दैनिक तीन सय ८८ लिटर प्रतिसेकेण्ड पानी आवश्यक पर्दछ । तर अहिले झुप्राखोला सहितका मुहानबाट प्रति सेकेण्ड ५२ लिटर मात्रै आपूर्ति भइरहेको छ । यो आवश्यक परिमाणको तुलनामा निकै न्यून हो ।

संस्थाले हाल नगरका २० हजार उपभोक्तालाई खानेपानी वितरण गर्दै आएको छ । खडेरीमा हरेक वर्ष उपत्यकामा यसरी नै पानीको हाहाकार हुन्छ । संस्थाले हाल झुप्राखोला, खरीखोला, बोरीखोला, इत्राम खोला, खोर्के खोलालगायत उपत्यका आसपासका केही साना मुहानबाट ल्याइएको पानी वितरण गर्दै आएको छ । तर माग अनुसार पर्याप्त हुन सकेको छैन ।

खडेरीको समयमा वीरेन्द्रनगरवासीले बर्सेनि खानेपानीको समस्या झेल्दै आएका छन् । अहिले उपलब्ध स्रोतबाट पर्याप्त पानी आपूर्ति हुन सकेको छैन भने नयाँ स्रोत थप हुन पनि सकेको छैन । सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका अनुसार ३८ हजार बढी घरधुरी मध्ये अहिलेसम्म २० हजार तीन ५० घरधुरीमा धारा जडान छ । करिब ४ हजार दुई सय बढी घरधुरीले धाराका लागि आवेदन दिएपनि जडान कार्य हुन सकेको छैन ।

धारा जडान भएका घरधुरीका लागि मात्रै दैनिक ३७४ लिटर प्रति सेकेन्ड पानी आवश्यक पर्छ । दैनिक १५७ लिटर प्रति सेकेन्ड खानेपानी आपूर्ति हुने स्रोतहरूबाट हाल खडेरीका कारण जम्मा ५२ लिटर प्रति सेकेन्ड मात्र खानेपानी आपूर्ति भएको संस्थाले जनाएको छ ।

उपत्यकाको खानेपानी समस्या समाधानको एउटै उपाय–भेरीको पानी वीरेन्द्रनगर ल्याउने नै हो । उपत्यकाको खानेपानी समस्या समाधानको दीर्घकालीन विकल्पका रूपमा अघि सारिएको आयोजना निर्माण पूर्वका काममै अल्झिएको छ । आयोजनाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डिपीआर) भइसकेको छ । विश्व बैंकको सहयोगमा भेरी पम्पिङ आयोजना निर्माण गर्न लागिएको हो । ६ वर्ष पहिलेदेखि नै अध्ययनको काम थालिएको थियो । २०८० जेठ ४ गतेदेखि वीरेन्द्रनगरमा कार्यालय स्थापना गरी काम भइरहेको छ । तीन वर्षमा परियोजना सम्पन्न गर्नेगरी काम अघि बढेको बताइएको छ । यही भदौ या असोजदेखि आयोजनाको काम सञ्चालन हुने शर्माले बताए ।