खोज

चन्द्रौटा (कपिलवस्तु), १० माघ । कपिलवस्तुको शिवराज नगरपालिका दुई नमुना गाउँमा बालविवाह रोक्नको लागि नमुना अभ्यासको सुरुवात भएको छ । नमुना गाउँमा जसमा स–साना गाउँमा आम नागरिकका जीवनस्तरमा फरकपनले पनि नमुना गाउँको झल्को दिएको छ ।
शिवपुर र उमरी गाउँमा बालविवाह रोक्नको लागि निमन्त्रण कार्डमा नै दुलाह, दुलाहीको उमेर उल्लेख गर्ने कार्य सुरुवात भएको छ ।

शिवराज नगरपालिका वडा नम्बर १ का वडा अध्यक्ष खिम बिक्रम केसीले वालविवाह रोक्नको लागि जन्ममिति सहितको कार्ड निमन्त्रण पठाउँदा यो विषयमा निम्तालुले समेत जानकारी पाउने भएको कारण यो प्रचलन राम्रो भएको बताउँछन् । उनी भन्छन्–‘यो प्रचलनको सिको अन्य ले पनि गर्न आवश्यक छ । ’

गाउँमा पस्ने बित्तिकै सडकका खम्बामा बत्ती लागेका छन् । सार्वसाधारणलाई आवतजावत गर्न सहज हुने गरेको उमरी गाउँका स्थानीय सागर थारु बताउँछन् । यस क्षेत्रमै अन्य गाउँभन्दा केहि फरक कार्य गर्नुपर्छ उद्देश्यका साथ नमुना गाउँ बनाउन सबैको हातेमालो गर्ने प्रयास गरेका हुन् । ‘उमरी गाउँमा’ हरेकको घरमा सुधारीयको चुलो, शौचालय, कपडा सुकाउने डोरी, घरनजिकै करेसाबारी, फुलको बगैचा, प्रत्येक घरमा विद्यालय जाने उमेर समूहका बालबालिका विद्यालय गएको हुनुपर्ने, रोजगारीमूलक कार्यमा आबद्ध तथा व्यवसायिक रूपमा पेशा अंगालेको हुनुपर्ने लगायत जस्ता ३४ वटा सूचक पूरा गरी नमुना गाउँ घोषण गर्न सफल भएको छ ।

किर्डाक संस्थाको विशेष पहलमा उमरी गाउँमा शान्ति र एकता नामको स्वावलम्बन समूह गठन भएको थियो । जुन गाउँका महिलाहरूको सक्रियतामा नमुना गाउँ बनाउन पहिलो प्रयास गरियो ।

समूहका २२ र २८ जना महिलाहरूको दुबै स्वावलम्बन समूहका ५० जनाको बैठक भेला गरी २०७८ मंसिर १३ गते उमरी नमुना गाउँ बनाउन जानकी कुमारी थारुको संयोजकत्वमा समिति गठन गरिएको थियो ।

उनका अनुसार सोही क्रममा एक गैह्सरकारी संस्थाले नमुना गाउँ कसरी बनाउने भन्ने तालिम प्रदान गरिएको संयोजक थारु बताउँछिन् । उक्त तालिम पश्चात् गाउँमा सम्मुन्त गाउँ बनाउन निर्णय गरी प्रक्रिया अगाडी बढाइयो । जसमा सर्व प्रथम कुहिने र नकुहिने वस्तुको पहिचान गरी खाडल खनि फाहोर व्यवस्थापन गर्ने कार्यबाट नमुना गाउँ बनाउने सुरुवात गरिएको समितिले जनाएको छ ।
केहि साता पहिले मात्र वडा कार्यालय तथा नगरपालिकाका पदाधिकारीहरूको उमरी गाउँ अनुगमन गरिएको जनाइएको थियो । जसमा नमुना गाउँ बनाउन ३४ वटा सूचक विद्यालय उमेर समूहका बालबालिका विद्यालयको पहँुचमा रहेको, प्रत्येकको घरमा कपडा सुकाउने डोरी रहेको, सरकारले निर्धारित समयमा कागजपत्र बनाउने गरेको, शौचालय तथा सुधारिएको चुलो प्रयोग गर्ने गरेको लगायत सूचक पूरा गरी प्रयोग भए नभएको पटकपटक अनुगमन गरी घोषणा गरिएको छ ।

यसभन्दा अघि विभिन्न अहरोह अवरोध पार गर्दै विगत ५ बर्षको प्रयासपछि गत पुस ४ गते शिवराज नगरपालिकाका नगर प्रमुख अजय थापाद्वारा नमुना उमरी गाउँ घोषणा भएको हो । यतिबेला उमरी गाउँका हरेक घरमा शौचालय, सुधारीयको चुलो प्रयोग भएको पाईन्छ । यस कार्यलाई निरन्तरता दिन गाउँका बरघर, सामाजिक अभियान्ता, युवा क्लब, बाल क्बल, संजाल, आम समूह लगायत विभिन्न संघ संस्थाका प्रतिनिधि तथा बुद्धिजिवी सबैको हातेमालो गरी निरन्तरता दिने जनाइएको छ ।

छिमेकी गाउँ उमरी जस्तै समाजमा सराहनीय कार्य गरेर शिवराज नगरपालिकाको अनुगमन र सहयोगमा नमुना गाउँ घोषणा भएको अध्यक्ष थारुले जनाए । स्थानीय हरेक घरघरमा सुधारीएको चुलो, प्रायः प्रत्येक घरका आम नागरिक रोजगारीमा आबद्ध रहेको, विद्यालय उमेर समूहका विद्यालयको पहुँचमा लगायत २९ वटा सूचक पूरा गरेका कार्यले नमुना बनाउन सफल भएको उनको भनाई छ । स्थानीय किरण थारुले नमुना गाउँले खुसी भएको बताए । उनले भने ः “हामी खुसी छौँ, सबै गाउँले मिलि घरेलु तथा लैंगिक हिंसा अन्त्य गर्दै रोजगारीसँगै सम्माजन जीवन जिउन तरिका सहजतुल्य भएको छ । प्रत्यक्ष आम्दानीका पाटोसँग जोडिएका छौँ ।”