खोज

गत बर्षको माघ १ गते । आम नेपाली जनता माघी अर्थात खिचडी पर्व मनाईरहेका बेला पोखरामा यति एयरको जहाज दुर्घटनामा नेपाली र विदेशी गरि ७२ जनाको मृत्युको खबर सुन्न विवस भएका थियौं । नेपाली आकासमा आन्तरिक उडानतर्फ भएको त्यो अहिलेसम्मकै ठूलो जहाज दुर्घटना थियो । चालक दलका सदस्यसहित ७२ जनाको मृत्युको घटनाले सिंगो देश आजसम्म पनि शोकमग्न वनेको छ । त्यो पीडादायी घटनाको सोमबार एक बर्ष पूरा भएको छ तर नेपालीको मन र मुटुबाट त्यो ह्दयविदारक घटनाको पीडा बिस्मृत भएको छैन । सेतीको खोँचमा भएको दुर्घटनाको उद्धारमा कठिनाई हुँदा दुर्घटनामा ज्यान गुमाएका आफन्त परिवारले समयमै शव पाउन समेत कठिनाईको अवस्था उत्पन्न भएको थियो । यति एयरको जहाज दुर्घटनाले सिंगो देशलाई शोकमा परिणतमात्रै गरेको थिएन, देशका होनहार नागरिकको अवसानले ठूलो क्षति भएको कुरा कहिल्यै बिर्सन सकिदैन् ।

बिमान दुर्घटनाको एक बर्ष पूरा हुँदै गर्दा नेपाली आकास अभै सुरक्षित हुन नसकेको त्यसपछिका विभिन्न उडानहरूले स्पष्ट गरेका छन । यति, श्री र बुद्ध तथा गुण एयरका उडानहरू सुरक्षित नरहेको कुरा उडान हुँदै गर्दाका उदाहरणले स्पष्ट गरेकै छन । तसर्थ नेपाली आकासलाई सरक्षित गराउने काममा ढिलाई भैरहेको छ । यति जहाज दुर्घटनाको १८ महिना अघिपनि पोखराबाट मुस्ताङका लागि उडेको तारा एयरको जहाज दुर्घटनामा परेको थियो । त्यसैगरी नेपालको आन्तरिकतर्फका धेरै जहाज दुर्घटनामा परेको उदाहरण र इतिहास नेपालको उडड्यन क्षेत्रमा छन् । जहाज दुर्घटनामा नेपालले ठूलो मानवीय क्षति बेहोर्दै आएको छ । तसर्थ अव नेपाल सरकारले नेपालको उड्डयन क्षेत्रलाई सुरक्षित र भरपर्दो वनाउन नेपालमा पुराना र जीर्ण भएका जहाजको विस्थापन अर्थात विकल्प खोज्नुपर्ने भएको छ । विदेशमा चलाएर पत्रु परेका जहाज लिलामीमा नेपालमा आउने र ती नेपाली बायुसेवा कम्पनीले चलाउने गरेको उदाहरण अहिलेका जहाज हुन भन्दा अन्यथा हुँदैन । तसर्थ नेपालमा अव थोत्रा र पुराना जहाज चलाउनै प्रतिवन्ध गर्नुपर्दछ । नेपाल सरकारले कति बर्ष पुराना जहाज चलाउन रोक लगाउने हो, त्यसमा अव एउटा ठोस निर्णय गर्नैपर्दछ । जहाजको आन्तरिक परिक्षणमा पनि ध्यान दिनेतर्फ सोच्नु जरुरी छ । सरकारले आन्तरिक उडान अनिवार्य जाँच गरेरमात्र उडाउन दिने निर्णय त गरेको छ तर त्यो निर्णय अहिले कार्यान्वयनमा छैन । नेपालमा घटना भएपछि मात्रै छानबीन गर्ने र प्रतिकृया जनाउने वा लिने परम्परा छ । त्यसमा अव सुधार जरुरी छ । सरकारले अहिलेदेखि नै यो क्षेत्रमा गंभीर ढंगले कदम चालोस् ।

सरकारले दुर्घटना भएपछि छानविन समिति गठन गरेको थियो । त्यो समितिले केही महिना अघि आफ्नो प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्दै दुर्घटनालाई मानवीय त्रुटी भनेको छ । तर, त्यतिमात्र होइन । यति एयरको जहाज विदेशमा असफल भएपछि नेपाल ल्याइएको त्यतिबेलै पुष्टी भएको थियो । अव विदेशबाट खरिद गरेर ल्याउने जहाजका विषयमा पनि अव खोज अनुसन्धान गरेरमात्र उडान अनुमति दिनुपर्ने देखिन्छ । यतिको जहाज भारतमा समेत चलेको थियो तर त्यहाँ समस्या देखिएपछि सन. २०१९ मा यति एयरले नेपाल ल्याएर चलाएको थियो । बाहिर असफल भैसकेका जहाजलाई नेपालमा उडानको अनुमति दिनु नै गलत हो । यतिमात्र होइन त्यस्ता धेरै जहाज छन, जो बाहिर असफल भएपछि नेपाल आकासमा उडाउने गरिएको छ । नेपाल सरकारले नेपालको उडड्यन क्षेत्रलाई सुरक्षित वनाउने हो भने धेरै सुधारको पहल लिन जरुरी छ । दुर्घटना भएपछि छानवीन समिति गठन गरेर मात्रै हुँदैन । नेपाली आकासलाई सुरक्षित वनाउने हवाईजहाजलाई मात्र उडान अनुमति दिनुपर्दछ । यति जहाज दुर्घटनाको एक बर्ष भैसकेको अवस्थामा अव त्यस्ता घटना सुन्नु र देख्नु नपरोस् । नेपालको हवाई यात्रा सुरक्षित वनाउन सम्बन्धित पक्ष सवैले पहल गर्नु जरुरी छ ।