खोज

बुटवल,८ पुस ।  एउटा स्टलमा १२ किलोको तरुलसहित थरि थरिका महका डिब्बा, गहत, चिउरीको घिउ, अर्को स्टलमा भेडाको उनबाट राडी पाखी बनाउन धागो कात्दै ९बनाउंदै ० गरेका मगर दम्पति, अर्को स्टलमा भाङो ९गांजाको दाना० का प्याकेट,मकै भटमास,सिमी,बोडी, सोस्ता, सिस्नोको साग, अर्को स्टलमा मकैको आटो,कोदोको पिठो, सिस्नोको पाउडर,टिमुर,अल्लोको थान कपडा ।

अर्को स्टलमा पहाडमै फलेका किबी, बांकोको सिन्की ९ढकायो० ,कफी, सुन्तला,पिडालु लगायत तरकारी र फलफुल । छेउको स्टलमा रुपन्देहीको छपियाका माछाका परिकार । तराईकै बर्दियाको रैथाने घिउपुरी चामल, बेसार, अनदी चामल आदि । यस्तै यस्तै पहाडी र तराईका जिल्ला अर्गानिक उत्पादनहरुको परिकारहरु सजाएर राखिएको दृश्य देख्न सकिन्छ लुम्बिनी एक्स्पोको सांस्कृतिक कार्यक्रम हुने स्टेजको छेउमा रहेको कृषि पेभिलियनमा । बुटवल मण्डपमा पुस ५ गतेदेखि चलेको एक्स्पोमा लुम्बिनी प्रदेशका १२ वटै जिल्लाका प्रमुख बाली ९उत्पादन० लाई समेटेर दुई दर्जन बढी स्टल राखिएको छ ।
यस वाहेक खुल्ला स्थानमा राखिएका सहित झण्डै ४० वटा स्टल कृषिसंग सम्बन्धित रहेको आयोजकको दावी छ । यी कृषिजन्य स्टलमध्ये विशेषगरी पहाडी जिल्ला गुल्मी,पाल्पा,रुकुम पुर्व,रोल्पा र प्युठानका जिल्लागत विशेषता बोकेका अर्गानिक उत्पादनका स्टलमा उपभोक्ताको आकर्षण देखिएको छ । स्वास्थ्यका लागि लाभदायक र हितकर मानिने यस्ता पहाडी अर्गानिक वस्तुबारे जानकारी लिन र खरिद गर्न उपभोक्ताको राम्रै चासो देखिएको रोल्पाका उत्पादन राखिएको स्टलधनी हिराकुमारी घलेले बताइन् ।

‘एक्स्पो शुरु भएको तीन दिन मात्र भयो, ब्यापार राम्रै भएको छ, म सन्तुष्ट छु’–घलेले भनिन्–‘नेपाली किसानका कृषि उपज बेच्ने बजार र उचित मूल्यमा विक्रि हुने वातावरण सरकारले बनाइदिने हो भने गाउंका युवाहरु पनि विदेश जान छाडेर आफ्नै ठाउंमा कृषि पेशामा रमाउन सक्छन यसका लागि सरकारले कृषिलाई सांच्चिकै महत्व दिनपर्छ उत्पादनमा आधारित अनुदान दिनुपर्छ ।’रुकुम पुर्वबाट आएका किसान हरिप्रसाद रोका, बर्दियाकी जुगमनी थारु, अर्घाखांचीको लक्ष्मीदेवी महतले भने तेस्रो दिनसम्म ब्यापार खासै नभएपनि स्टलदेखि खान बस्न सबै निशुल्क व्यवस्था भएकाले किसानलाई हौसला दिने यो पक्ष राम्रो लागेको बताए । ‘किसानले आफ्नै खर्चमा स्टलको शुल्क तिर्न, टाढाबाट सामान ल्याउन र १०–१२ दिन खान बस्न लाग्ने खर्चको हिसाबमा ब्यापार थोरै हुंदा घाटा लाग्ने भएर निराश हुनुपर्ने अवस्था यो मेलामा छैन, सबै मेलामा यस्तै व्यवस्था भए कृषि उत्पादनको बजारिकरणमा सहज हुन्छ’– उनीहरुको भनाई थियो ।
१२ वटै जिल्लाका कृषि उत्पादनलाई एक्स्पोमा प्रदर्शन गर्न आयोजकले निःशुल्क स्टल उपलब्ध गराएका छन् भने लुम्बिनी प्रदेश कृषि तथा भूमि व्यवस्था मन्त्रालय मातहतको कृषि विकास र पशुपंक्षी विकास निर्देशनालयले बाह्रै जिल्लाबाट कृषि उपज बुटवलसम्म ढुवानी गरी स्टलमा बस्नेलाई मेला अवधिभर खान र बस्नको व्यवस्था समेत गरेको छ ।

यसले गर्दा प्रदेशका सबै जिल्लाका मुख्य कृषि बालीलाई एक्स्पोमा ल्याउन सम्भव भएको र यसले एक्स्पोमा छुट्टै महत्व र आकर्षण दिएको कृषि तथा प्रविधि उपसमिति संयोजक मेघनाथ पौडेलले बताए । ‘बुटवलमा धेरै वर्षदेखि थुप्रै मेला महोत्सव भए तर आयोजकले स्टल निःशुल्क गरेको र सरकारी निकायले ढुवानी र खान बस्न सबै निःशुल्क गरेर कृषिलाई महत्व दिएको शायद पहिलो होला’–पौडेलले भने–‘यसपटक सरकारी निकायको लगानी, सहयोग र भूमिका सांच्चिकै प्रशंसायोग्य छ, यस्तै लगानी र भूमिका अझ बढाउने हो भने मात्रै किसानहरु कृषि पेशा र व्यवसायमा टिक्न र उत्पादन बढाउन हौसला मिल्छ ।’

संयोजक पौडेलले नेपालमा कृषिको राम्रो संभावना भएको तर नेपालीहरुमा विदेश जानुभन्दा आफ्नै देशमा कृषि कर्म गर्नुपर्छ पैसा मात्र ठूलो हैन भन्ने देशभक्ति र राष्ट्रियताको भावना कमजोर भएको बताए । राष्ट्रियताको भावना बलियो बनाउन सरकार र निजी क्षेत्रले कृषिलाई बोलीमा हैन व्यवहारमै प्राथमिकता दिने, नेपाली कृषि उपजको प्रयोगलाई बढावा दिने नीति र कानून बनाउनुपर्ने पौडेलको भनाई छ ।

प्रदेश कृषि विकास निर्देशनालय बुटवलका अधिकृत दयाराम बस्यालले लुम्बिनी एक्स्पोले कृषि पेभिलियनलाई उच्च प्राथमिकता दिएको हुंदा निर्देशनालयले बाह्रै जिल्लाका किसानले उत्पादन गरेका मुख्य उत्पादनलाई कृषि ज्ञान केन्द्रमार्फत ढुवानी गरेर एक्स्पोसम्म ल्याइदिएको र स्टलमा बस्नेलाई खान र बस्ने खर्च उपलब्ध गराइएको बताए । ‘विगत वर्षहरुमा सञ्चालन हुने ब्यापार मेला वा औद्योगिक प्रदर्शनी जुनसुकै नाममा चलेका ठूला मेला–महोत्सवमा कृषि स्टललाई यस्तो प्राथमिकता दिएको पाइएको थिएन, यसपटक धेरै राम्रो मान्नुपर्छ ।’ कृषि पेभिलियनमा किसानहरुका लागि सिक्ने धेरै कुरा रहेकाले एक्स्पोमा आएर लाभ उठाउन बस्यालले आग्रह गरे ।

कृषि पेभिलियनमा धान खेतमा हांस र माछा पालन प्रविधिको स्टल राखेका इन्नोभेसन कृषि फर्म तिलोत्तमा १० का सञ्चालक एवं प्रदेश योजना आयोगका पुर्व सदस्य समेत रहेका डा दामोदर भुसालले लुम्बिनी एक्स्पोले कृषिको व्यवसायिकरण, आधुनिकरणमा किसानलाई उत्प्रेरित गर्न बाह्रै जिल्लाका मुख्य कृषि उपज एक्स्पोमा राखेर निकै राम्रो लगानी र प्रयास गरेको बताए । ‘कृषिमा आत्मनिर्भर हुन र अर्गानिक उत्पादनलाई प्राथमिकता दिएको खण्डमा मात्रै नागरिक स्वस्थ हुन्छन् र देशको समृद्धि हुन्छ’–डा। भुसालले भने–‘नेपालभर लाग्ने सबै मेलाले कृषिलाई यसरी नै प्राथमिकता राखेर नागरिकलाई कृषि उद्यम गर्न प्रेरित गरेमात्रै कृषिमा आत्मनिर्भर हुन सकिन्छ, वर्षेनी हुने खर्बौंको कृषि आयात रोक्न सकिन्छ ।’

पुस १८ सम्म चल्ने एक्सपोमा कृषिका ४० बढी सहित गार्मेन्ट तथा तयारी पोशाकका १ सय ४१,होटेल तथा रेष्टुरेन्टका २३, अन्तर्राष्ट्रिय १०, ब्याग र जुत्ता चप्पलका ६८ र राष्ट्रिय तथा बहुर्राष्ट्रिय कम्पनीका ७८ स्टल,श्रृंगार, उपहार तथा खेलौनाका ५२,फर्निचर तथा फर्निसिङ, किचन एण्ड प्लाष्टिकका ५३,बैंक÷वित्तिय संस्था एवं शैक्षिक संस्थाका १८, अटोमोवाइल्का ६, सूचना प्रविधि, इलेक्ट्रिक तथा इलेक्ट्रोनिक्सका १६,आइसक्रिम तथा वेकरीजका १८,स्टेशनरी तथा स्पोर्टसका ८ र औषधिजन्य ६६ स्टल रहेका मेला आयोजक संघका अध्यक्ष कृष्णप्रसाद घिमिरेले जानकारी दिए ।