खोज

आज विश्व पर्वत दिवस । पर्वतको पर्यावरणलाई पुनस्र्थापित गरौं भन्ने नाराका साथ यो दिवस विश्वभरी मनाईदैछ । विश्व पर्वत दिवस मनाउँदै गर्दा हाम्रा पर्वहरूमा चुनौति बढेका छन । विश्वमा बदलिँदो जलवायु परिवर्तनको असर सोझै हाम्रा हिमाल र पर्वतहरूमा परिरहेका छन् । पर्वत बचाउने चुनौति बढ्दै गएको छ । नेपालका पर्वतहरूमा अव हिउँ होइन कि काला पहाड बन्ने खतरा देखिएको छ । दिवसको अवसरमा यो गंभीर विषयमा पनि बहस र छलफल गर्ने समय आएको छ । त्यसै त पटक पटक गैरहने भूकम्पका कारण हाम्रा हिमालहरूको आधार हल्लिएको हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ । त्यसमाथि जलबायु परिवर्तनको असरले हिमाललाई प्रत्यक्ष प्रभावित गरेका छन् । हिमाली क्षेत्रमा पाइने वन्यजन्तु तथा वनस्पतिहरूको पनि लोप हुँदै गएको छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले केही दिनअघि दुवईमा भएको कोप सम्मेलनमा पनि हिमाल संरक्षणको कुरा जोडतोडले उठाउनु भएको छ । नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा आफ्ना कुरा राखिरहँदा विश्व समुदायको ध्यान नेपालमा आकर्षित भएको छ । निश्चितरूपमा बढ्दो जलबायु परिवर्तनको असरबाट हिमाल बचाउनेतर्फ नेपालकोमात्र होइन सारा संसारकै ध्यान जानुपर्ने खाँचो छ । विश्वका हिमश्रृंखलाहरू त्यसैपनि अहिले जलबायु परिवर्तनको चुनौतिसंग जुधिरहेको बेला अव विश्वको ध्यान संरक्षणमा जानु जरुरी छ । निश्चितरूपमा हामी नेपाली पर्वतेका रूपमा पनि विश्वमाझ चिनिन्छौं ।

विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथामा पहिलो पाईला टेक्नेपनि नेपाली नै हुन । नेपालीले नेपालका हिम श्रृंखलामा अनेक विश्व रेकर्ड कायम गरेका छन । नेपालीको पहाडसँग वा हिमालसँग वा पर्वतका चुचुरा र बेसीहरूसँग सदियौँदेखिको अन्योन्याश्रित सम्बन्ध छ । नेपाल हिमाल र पर्वतहरूको राजधानी हो । हाम्रो जीवन हिमाल र पर्वतसंग जोडिएको छ । नेपालको कूल भूभागको १५ प्रतिशत त हिमाली क्षेत्रले ओगटेको छ । त्यसैले पनि हामी विविधतामा धनी छौँ, हिमाली उत्पादनका विषयमा हामीले गर्व गर्न सक्ने थुप्रै विशेषता छन् । हिमाली जडीबुटीमा हामी विश्वमै धनी छौँ । तर पछिल्लोसमय चिन्ताको बिषय थपिएको छ । हाम्रा पर्वतहरू काला पहाड बन्नेक्रममा छन । पर्वतलाई पर्वतकै रूपमा रहन दिने हो भने जलवायु परिवर्तनको असरबाट नेपाललाई सुरक्षित वनाउनेतर्फ प्रयास गर्नु जरुरी छ । नेपालमा पाँच हजार आठ सय मिटरभन्दा अग्ला एक हजार ७९२ वटा चुचुरा छन् । यीमध्ये ४०८ वटा हिमाल आरोहणका लागि खुला गरिएका छन् । हाल एक हजार ३८४ वटा हिमाल आधिकारिक रूपमा खुला गरिएका छैनन् ।

नेपालमा रहेका आठ हजार मिटर उचाइका १४ वटा हिमालमध्ये आठ वटाले मात्रै विश्व पर्वतारोहण महासंघको अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त रहे पनि थप छ हिमाल सूचीकृत हुन बाँकी छन् । सरकारले थप चुचुराहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता दिलाउनेतर्फ पहल गरोस् । पर्वत दिवस मनाउँदै गर्दा सरकारले पर्वतीय पर्यटन विकास र प्रवर्धन गर्न थप नयाँ हिमालमा आरोहण खोल्ने तयारी गरेको समाचार सार्वजनिक भएको छ । हाल सरकारले ४१४ हिमाल आरोहणका लागि खुला राखेको र थप हिमाल आरोहणका लागि खुला गर्ने प्रक्रिया रहेको छ । नेपालको पर्वतीय पर्यटनको विकास, साहसिक पर्यटनको संरक्षण र प्रवर्धन गर्न थप पर्वत खुलाउने भनिएपनि त्यसको वातावरणमा पर्ने असरका बिषयमा पनि सरकार सचेत बन्नुपर्ने आवश्यकता छ । पर्वत दिवस मनाउँदै गर्दा हाम्रा पर्वतमा कुनैपनि प्रकारको असर पर्न दिनु हुँदैन भन्नेतर्फ सचेत बन्नु जरुरी छ ।