खोज

अत्याधिक बिषादीको प्रयोगले मानव जीवन जोखिम बन्दै गएको विश्व स्वास्थ्य संगठनले हालै गरेको स्वास्थ्य सर्वेक्षणले प्रस्तुत गरेको छ । संगठनले गएको महिना जारी गरेको स्वास्थ्य विज्ञप्तीका अनुसार खानामा अहिले उच्च बिषादीको प्रयोग भैरहेको छ । अन्न उत्पादन गर्न भैरहेको बिषादी, तरकारीमा किरा मार्न प्रयोग भैरहेको बिषादी लगायतका कारण मानव जीवन संकटमा पर्ने हो कि भन्ने चिन्ता थपिएको छ । त्यसै त माानव जीवन २१ औं शताब्दीको व्यस्त दैनिकी र असन्तुलित खानपानका कारण जोखिममा बाँचीरहेको छ । विश्वका ४० देशमा गरिएको अध्ययनले मानिसमा नयाँ नयाँ प्रकृतिको रोगको उत्पत्ति भैरहेको छ । पछिल्लोसमय उच्च मधुमेह, उच्च रक्तचाप, क्यान्सर, मुटु, मृगौला, निमोनिया र मौसमजन्य रोगका कारण मानिस जोखिममा रहेका छन । त्यसका कारण मस्तिष्कघात, पक्षघात, हृदयघात जस्ता रोगहरूको बृद्धि भैरहेको संगठनले देखाएको छ । एक अर्को अध्ययनले उच्च रक्तचाप विश्वकै समस्या हो र साना बालबालिकादेखि बृद्धबृद्धा यसको चपेटामा परेको उल्लेख गरेको छ । चिकित्सकहरूले यो रोग आधुनिक सभ्यताद्वारा सिर्जित मानसिक तनाव एवं जीवनशैलीमा आएको परिवर्तनको नतिजा हो भन्ने गरेका छन । बिषादीको प्रयोगले रोगको मात्रा बढाउँदै लगेको स्वास्थ्य संगठनको निष्कर्ष छ । ३०–५० प्रतिशत व्यक्तिहरूमा उच्च रक्तचापको लक्षण नदेखिने तथा पछि हृदयघात, पक्षघात, मृगौला खरावजस्ता गम्भीर असर गर्ने भएकाले यो रोगलाई ‘मौनघातक’ का रूपमा लिने गरिएको रिपोर्टमा उल्लेख छ । मुटु तथा रक्तनलीका विभिन्न रोगहरूमध्ये उच्च रक्तचाप संसारमा नै सबैभन्दा बढी देखिएको समस्या हो । उच्च रक्तचाप मुटु, रक्तनली, हृदयघात तथा मृगौला फेलरको प्रमुख कारक हो । त्यस्तै यो रोग कम उमेरमा हुने मृत्यु र अचानक हुने मृत्युको प्रमुख कारक तत्व पनि हो । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार सन् २०२५ सम्म प्रत्येक पाँचमा एक जनालाई उच्च रक्तचाप हुनेछ । विकसित देशमा ३० प्रतिशतलाई यो रोग लागेको थाहा छैन, १५ प्रतिशतले थाहा भए पनि उपचार गरेका छैनन्, २५ प्रतिशतले उपचार गरे पनि रक्तचाप नियन्त्रणमा छैन र ३० प्रतिशतले मात्र यसको सही उपचार लिइरहेका छन् । उपचारमा हेलचेक्र्याइँ गर्ने प्रवृत्ति उच्च रक्तचाप नियन्त्रणको मुख्य र जटिल चुनौती हो ।

अहिले विश्वमै उच्च रक्तचाप मानिसको मृत्युको सबैभन्दा प्रमुख कारण वनेको छ । उच्च रक्तचाप आफैँमा समस्या नभएपनि यसलाई वेवास्ता गर्दा भने खतरा निम्तिन सक्छ । पछिल्लोसमय बदलिँदो जीवनशैलीका कारण मानिसलाई तनावयुक्त वनाउँदै लगेको छ । त्यसैले उच्च रक्तचाप हुन नदिन र शरीर स्वस्थ राख्न उचित खाना, दैनिक योग, व्यायाम, खेलकुद आदि जस्ता क्रियाकलाप गर्ने, सकारात्मक सोच राख्ने र अनावश्यक मानसिक तनावबाट मुक्त रहनु अहिलेको आवश्यकता हो । संगठनले समेत यस विषयमा सचेत रहन सुझाएका छन । अहिले नसर्ने रोगमध्ये पनि क्यान्सर रोगका कारण नेपालमा हरेक वर्ष मर्ने नेपालीको संख्या दोब्बरले वृद्धि भएको तथ्याङ्क सार्वजनिक भैरहेको छ । असन्तुलित खानपान र बललिँदो जीवनशैलीका कारण क्यान्सर रोग तीव्र गतिमा फैलन थालेको छ । नेपालमा धुमपान र मद्यपान गर्नेको संख्या दिन–प्रतिदिन बढ्दो अवस्थामा रहेकाले पनि क्यान्सर रोगीको संख्या बढ्दै गएको छ । अर्कोतर्फ नेपालमा मद्यपान र धूमपान गर्नेको संख्यामा नियन्त्रण ल्याउन सक्ने हो भने क्यान्सर रोगीको संख्यामा ५० प्रतिशतले कमी ल्याउन सकिने विज्ञहरूले दाबी गरेका छन् । हरेक वर्ष नेपालमा ३० देखि ४० हजारको संख्यामा क्यान्सर रोगीहरू थपिने गरेका छन् । नेपालमा अहिलेपनि दुई लाखभन्दा बढी क्यान्सर रोगी रहेको अनुमान गरिएको छ । तसर्थ विश्व स्वास्थ्य संगठनले भनेजस्तै बिषादीको मात्रा घटाउनेतर्फ ध्यान नदिने हो भने मानव स्वास्थ्य झनै जोखिममा पर्ने भएकोले सचेतताको खाँचो छ । यो बिषयमा सरकार, कृषिविज्ञ, विभिन्न संघ संस्थाहरूले गंभीर भएर सोच्नुपर्ने बेला आएको छ ।