खोज

आज असोज ३० अर्थात विश्व स्पाईनल (मेरुदण्ड) दिवस । आज विश्वभर विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरि यो दिवस मनाइँदै छ । नेपालमा यो दिवस मनाउन थालिएको धेरै भएको छैन । स्वास्थ्यप्रति सचेत हरेक नागरिकले मेरुदण्डको जोखिमको विषयमा ज्ञान हासिल गर्नैपर्ने छ । मेरुदण्ड मानिसको सवैभन्दा सम्बेदनशील अंग हो । मानिसको जीवनको सुरुदेखि अन्त्यसम्मको सम्पूर्ण प्रकृयामा सवैभन्दा सकृय मेरुदण्ड हुने गरेको छ । यसमा केही समस्या भए मानिसको जीवन नै समाप्त हुन्छ । मानिस स्वस्थ्य रहन जसरी मुटु, मृगौला, फोक्सो जति महत्वपूर्ण छन, मेरुदण्डको भूमिका पनि त्यो भन्दा कम छैन । शरीरलाई चलायमान बनाउने सवै प्रकृयाको जननी मेरुदण्ड हो । यसर्थ मेरुदण्ड दिवसको अवसरमा यसको महत्व र भूमिकाका विषमया आम नागरिकलाई सचेत वनाउनु जरुरी छ । मेरुदण्डको उपचार सेवा पनि दुर्लभ नै छ । काठमाडौंमा मात्रै उपलव्ध यसको सेवा विस्तारै जिल्ला बाहिर पनि सुलभ हुँदै गएको छ । बुटवलको तिनाउ इण्टरनेशनल हस्पिटलले एक बर्षअघि यस क्षेत्रमा पहिलोपटक स्पाईन र ट्रमाको विशेषज्ञ सेवा सुरु गरेको छ । जसबाट विरामीले सेवा लिन सहज हुने भएको छ । यो यस क्षेत्रका जनताका लागि खुसीको कुरा हो । तर यसको उपचार निकै महंगो भएको धेरै गुनासो आएको छ । निश्चय नै जटिल उपचार भएकोले यसको खर्च स्वाभाविक रूपमा बढी हुन्छ तर त्यो भन्दैमा स्वास्थ्य जस्तो मानवीय सवालमा पनि ध्यान दिएर यसलाई आम नागरिकको सहज पहुँचसम्म पु¥याउनु जरुरी छ । खासगरि सरकारले मुटु र मृगौला रोगीलाई दिने आर्थिक सहयोग अव मेरुदण्डका विरामीलाई समेत उपलब्ध गराउनु जरुरी छ ।

त्यसो त मानिसको जीवन सहज वनाउन शरीरका हरेक अंगको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ । त्यसमा पनि स्पाईनल इन्जुरीदेखि घाँटी भांचिएको, ढाड भाँचिएको, ढाडको नसा च्यापिएका, मेरुदण्डको टिबि भएको, जन्मजात मेरुदण्ड बाङ्गो भएको तथा नसाको समस्या गंभीर स्वास्थ्य समस्या हुन । विगतमा मेरुदण्ड लगायतका समस्या भएका विरामी काठमाडौं तथा भारतका विभिन्न शहरहरूमा पुग्नुपर्ने वाध्यता थियो । शरीरको सबैभन्दा महत्वपूर्ण अंग भएकोले मेरुदण्डको उपचार वेलैमा नहुँदा अपङ्गता जस्ता समस्याहरू भोग्नुपर्ने नियती आउन सक्छ । यसतर्फ सवैको ध्यान जानु जरुरी छ । यद्यपि यो समस्या धेरै कमलाई हुन्छ । भैहालेमा उपचार जटिल र महंगो हुँदा सर्वसाधारणको पहुँच नहुन सक्छ । तर पछिल्लोसमय यो विरामीले सेवा पाउन थालेका छन । सेवाका लागि राजधानी नै जानुपर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको छ । अझैपनि स्पाईनलाई समस्यै होइन कि भन्ने भ्रम पनि छ । दुर्घटना वा चोटपटक लागेर घाईते भएकाहरूमा अधिकांशमा स्पाईनलको समस्या हुन सक्छ । तसर्थ ढिलै भएपनि यो दिवस मनाउन लागिएको छ । दिवसलाई प्रभावकारी वनाउनेतर्फ ध्यान दिनुपर्दछ । दिवस मनाएर औपचारिकता पूरा गर्ने मात्र होइन कि उपचारपनि सहजरूपमा उपलब्ध हुने वातावरण तयार गर्नु जरुरी छ । खासगरि नीजि क्षेत्रका अस्पतालमा यो सेवा धेरै प्रभावकारी रहेकोले आम नागरिकको सहज पहुँच पुगोस् । मेरुदण्ड भाँचिएकै कारण कसैले ज्यान गुमाउने वातावरण नबनोस् ।