खोज

बुटवल, ३० असोज । नेपालीहरूको मुख्य पर्वको रूपमा रहेको वडा दशैं सुरु भएको छ । घरघरमा घटस्थापना पश्चात सुरु हुने बडा दशैं यो बर्ष यहि कार्तिक ७ गते परेको छ । कुनै बेला दशैंको लागि नेपाली खसीबोका उत्पादन नभएर भारतबाट आयात गर्नुपर्नेमा पछिल्लो समयमा नेपाली खसी बोकाहरू नै माग थेग्ने स्थितिमा पुगेको छ ।

खासगरी लुम्बिनी प्रदेशका पाल्पा, गुल्मी, अर्घाखाँची, दाङ्ग, बाँके, बर्दीया, कपिलवस्तु लगायतका जिल्लाबाट यो बर्ष पनि काठमाडौंमा सयौंको संख्यामा खसीबोका बिक्रीका लागि गएका छन् । व्यवसायीहरूले प्रदेशका पहाडी जिल्लाहरूमा घर घर गएर खसी बोका खरिद गरी काठमाडौमा बिक्रीका लागि लैजाने गरेका हुन । काठमाडांैमा जाने खसी बोकाको संख्या यकिन नभएपनि पशु क्वारेन्टाईन कार्यालय भैरहवाले ठाउँ ठाउँमा चेक पोष्ट राखेर गरेको अनुगमन तथा परिक्षणबाट ३ दिनमा ५ हजार ४ सय ५० भन्दा बढि खसीबोका काठमाडांैमा गएका हुन ।

पशु क्वारेन्टाईन कार्यालय भैरहवा का प्रमुख डा. भक्त न्युरेका अनुसार ३ दिनको अवधीमा कपिलवस्तुको बाटो हुँदै बर्दघाटबाट करिब ६ हजार खसी बोका काठमाडौंमा बिक्रीको लागि गएको जानकारी दिए । उनका अनुसार दशैं तिहारको लागि चाहिने खसीबोका यो क्षेत्रबाट दैनिक रूपमा जाने गरेका छन् । केही दिन पहिला मात्रै बर्दीया क्षेत्रबाट १२ सय ५० खसी बोका काठमाडौको लागि गएका छन् । यस्तै दाङ लगायतका पश्चिम नेपालको तराई क्षेत्रबाट अहिले ३ दिनको अवस्थामा ५ हजार ५ सय भन्दा बढि संख्यामा खसी बोका काठमाडांैमा गएका छन् । यी सबै नेपाली किसानले उत्पादन गरेका खसी बोकाहरू हुन ।

लुम्बिनी प्रदेशको दाङ जिल्ला मा पहाडी जिल्लाहरू प्यूठान, रुकुम, रोल्पा लगायतका स्थानबाट आउने खासीबोका त्यहाँ जम्मा हुने र व्यवसायीहरूले काठमाडांै लैजाने गरेका छन् । यस्तै गुल्मी, अर्घखाँची लगायतका जिल्लाबाट कपिलवस्तु जिल्लामा व्यवसायीहरूले जम्मा गरेर काठमाडौं लैजाने गरेका छन् भने पाल्पा, रूपन्देही, गुल्मी, स्याङ्जाको केही स्थानबाट समेत बुटवलमा खसीबोका जम्मा गरेर काठमाडौं तर्फ व्यवसायीहरूले लैजाने गरेका छन् ।

भारतबाट शुन्य आयात

यो पटकको दशैंको लागि हाल सम्मा प्रदेशका कुनै पनि नाकाबाट भारतबाट औपचारिक बाटो बाट एउटा पनि खसी बोका नेपाल आएका छैनन । पहिला नेपाली किसानले उत्पादन गरेको खसी बोका बिक्री हुनुपर्ने, किसानको बिक्री भएपछि मात्रै अन्य देशबाट आयात गर्ने अभ्यास अनुसार अहिले सम्म कुनै पनि खसी बोका आयात गरिएको छ ।

पशु क्वारेन्टाईन कार्यालय भैरहवाका प्रमुख डा. भक्त न्युरेका अनुसार ७ हजार खसी बोका भारतबाट नेपाल निर्यात गर्न पाउनुपर्ने भन्दै आवेदन आएको जानकारी दिँदै यसमा हाल सम्म कुनै पनि निर्णय नभएको बताए । खसी बोका उत्पादनमा नेपाली किसान नै आत्मनिर्भर भैरहेको सरकारी घोषणा अनुसार नै भारतबाट आयातमा जरुरी नरहेको उनको भनाइ रहेको छ । काठमाडौं उपत्यका बाट मात्रै दशैं तिहारको लागि करिब ५० हजार खसी बोकाको माग हँुदै आएको छ ।

व्यवसायी बाख्रापालक महासंघ केन्द्रीय संयोजक तथा निवर्तमान अध्यक्ष प्रेमसागर पौडेलका अनुसार बार्षिक रूपमा ३० हजार भन्दा बढि खसी बोका यो प्रदेशमा तयार हुने गरेका छन् । दशैंको लागि गत बर्ष किसान आफैले संकलन गरेर काठमाडौंमा पनि खसी बोका लगेको तर बिक्री नभएर फिर्ता ल्याएको तितो अनुभव रहेको भन्दै यो पटक भने सो अनुसार डिमान्ड नआएको बताए । तर व्यवसायीहरूले माग गरेको बेलमा ३० हजार भन्दा पनि बढि खसीबोका किसानको घरघरबाट निकाल्न सकिने उनको भनाई रहेको छ । प्रदेशका व्यवसायिक बाख्रा पालक किसान महासंघ संग ९ सय ३७ जना आवद्ध रहेका छन् । यो बर्ष भने आर्थिक मन्दीको कारण फार्म नै बन्द गरेर व्यवसायिक किसान घटेको पूर्व केन्द्रीस्य अध्यक्ष पौडेलको भनाई रहेको छ ।

संकलन केन्द्र चाहियो

खासगरी चाडपर्वको बेलामा सहज रूपमा व्यवसायीहरूले खसीबोका किन्न र किसानले समेत सहज रूपमा बिक्री गर्न पाउने गरी प्रदेशमा एउटा संकलन केन्द्रको माग गरिएको छ । व्यवसायिक बाख्रापालक किसान महासंघले विगत ७ बर्षदेखि संकलन केन्द्रको माग गर्दै आएको हो । यसको लागि सैनामैना नरपालिका क्षेत्र उपयुक्त हुने भन्दै जग्गा समेत माग गरिएको थियो । तर नगरपालिकाले सालझण्डी क्षेत्रको भिरको जग्गा दिएको कारण त्यहाँ निर्माण संभव नभएको किसान सुनिल अर्यालको भनाइ रहेको छ ।

करिब १ विघा जति क्षेत्रफल भएको जग्गा संकलन केन्द्रको लागि आवश्यक हुने पशु चिकित्सक डा. प्रदिप शर्मा पौडेल बताउँछन् । जसमा बाख्राको खोर सहितको पूर्वाधार, तारजाली सहितको पूर्वाधार आवश्यक हुन्छ । किसानहरूले विभिन्न पालिका संग जग्गा माग गर्दै आएको भएपनि जग्गा उपलब्ध नभएको कारण संकलन केन्द्र निर्माण गर्न नसकीएको किसानको गुनासो रहेको छ । संकलन केन्द्रको लागि चाहिने आवश्यक दाना, पानी, पूर्वाधार लगायतको व्यवस्थापन चाहिन्छ । जसमा पशुको प्राथमिक उपचार गर्ने स्थान समेत आवश्यक पर्ने प्राविधिकहरु बताउँछन् ।