खोज

दाङ, १२ असोज ।

घोराही उपमहानगरपालिका १६ की २२ वर्षीया सर्मिला आचार्यलाई गत साउनमा छाती दुख्ने समस्या भयो । अत्यधिक छाती दुखाइसँगै चिटचिट पसिना आउन थालेपछि उनलाई एम्बुलेन्समार्फत तत्काल राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान लगियोे । परीक्षणका क्रममा हृदयघात भएको पत्ता लागेपछि प्रारम्भिक उपचारपछि चिकित्सकले थप उपचारका लागि जिल्ला बाहिर जान सुझाव दिए ।

उनलाई भेरी अस्पताल नेपालगन्ज अस्पतालमा ५ दिनको उपचारपछि डिस्चार्ज गरियो । हाल उनी नियमित चिकित्सकको सम्पर्कमा रहेर थप औषधि सेवन गर्दै आइरहेकी छन् । उपचारमा संलग्न मुटुरोग विशेषज्ञ डाक्टरका अनुसार उनलाई मायोकार्डियल इन्फेक्सन (हृदयघात) भएको हो  । धमनीमा बोसो जमेर रगत प्रवाहमा आउने समस्याका कारण हुने हृदयघात नभई एक्कासि धमनी च्यातिएर हृदयघात भएको रिपोर्टमा आएको उनको भनाई छ ।

घोराही –६ का ३८ वर्षीय बिजय केसीलाई पनि मुटुको समस्या भयो । प्रारम्भिक उपचारका लागि राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा पुगेकी बिजयले सामान्य मेडिसिन सेवासँगै थप उपचारका लागि जिल्ला बाहिर जान सुझाव पाएपछि काठमाडौँ पुगे । काठमाडौँको सहिद गंगालाल अस्पताल उपचार पुगेका उनलाई हृदयघात भएको पत्ता लागेपछि दुई हप्ता अस्पताल बसाई पछि घर फर्किएका थिए । छाती दुखेर अस्पताल पुगेका उनलाई हृदयघातको कुनै पनि लक्षण देखिएको थिएन । स्वास्थ्य परिक्षण गर्दा मात्रै हृदयघात भएको पत्ता लागेको हो ।

सामान्यतया मोटोपन, उच्च रक्तचाप, उच्च कोलेस्ट्रोल, व्यायामको कमीजस्ता कारणले मुटुको धमनीमा शतप्रतिशत अवरोध भएर हृदयघात हुने गरेको छ । अकस्मात हुने यस्तो किसिमको हृदयघातको जोखिममा युवाको संख्या बढ्दै गएको देखिएको छ । युवा महिलामा गर्भावस्था, औषधिको अत्यधिक प्रयोग, बान्ता, तीव्र भावनात्मक तनाव, माइग्रेन, टाउको दुखाई आदि कारणले एससिएडी हुने गरेको चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

मुटु रोग पनि विभिन्न कारणले लाग्ने गर्छ । पछिल्लो समय देखिने धेरै मुटु रोग भने जीवनशैलीमा आधारित मुटु रोग रहेको चिकित्सकहरू बताउँछन् । यसले गर्दा पछिल्लो समय मानिसहरू युवा अवस्थामा नै मुटु रोगको शिकार बनेका छन् । यसका साथै मानिसलाई जन्मजात मुटु रोग पनि हुन सक्छ । जन्मजात मुटु रोग लागेको पनि हुन सक्ने चिकित्सक बताउँछन् ।

सामान्यतया मोटोपन, उच्च रक्तचाप, उच्च कोलेस्ट्रोल, व्यायामको कमीजस्ता कारणले मुटुको धमनीमा शतप्रतिशत अवरोध भएर हृदयघात हुने गरेको छ । अकस्मात् हुने यस्तो किसिमको हृदयघातको जोखिम युवाको संख्या बढ्दै गएको देखिएको छ । उसो त, युवा महिलामा गर्भावस्था, औषधिको अत्यधिक प्रयोग, बान्ता, तीव्र भावनात्मक तनाव, माइग्रेन, टाउको दुखाई आदि कारणले एससिएडी हुने गरेको चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

हरेक वर्षको सेप्टेम्बर २९ तारिखमा विश्वभरि मुटु दिवस मनाउने गरिएको छ । आज शुक्रबार विश्व मुटु दिवसको नारा मुटुको प्रयोग, मुटु बारे जानकारी रहेको छ । वर्षेनी मुटु दिवस मनाउने गरिए पनि यसको जोखिम बढ्दै गएको छ ।

नेपालमा वर्षेनी ३० हजार व्यक्तिको मुटुरोगबाट मृत्यु हुने गरेको बताईन्छ । यो रोगको लागि सरकारले १ लाख रुपैंयाँ दिने भएपनि यसको उपचार महंगो रहेको छ । कतिपय दुर्गम ठाँउमा यो रोगको पहिचान हुनबाट नै कतिपय मानिसहरु बन्चित भएको अवस्था छ । सरकारले १५ वर्षमुनिका बालबालिका र ७५ वर्षमाथिका वृद्धलाई निःशुल्क मुटुको शल्यक्रिया तथा उपचार गर्ने गरेको जनाएको छ ।

बदलिँदो जीवनशैली र खानपान पछिल्लो समय मुटु रोग बढ्दै जानुको मुख्य कारण हो । धुम्रपान, मद्यपान, कोलेस्ट्रोल, ब्लड प्रेसर बढ्नुलगायत पनि यसका कारक हुन् । थाइराइड, सुगर, बढ्दो मोटोपन पनि मुटु रोग बढ्दै जानुका कारण रहेको छ । यस्तै, पहिलेको तुलनामा मानिसहरूमा मुटु रोग बढ्ने कारण स्वास्थ्य सचेतना पनि रहेको चिकित्सकको भनाई छ । तीनदेखि १५ वर्षका बालबालिकामा लगातार घाँटी दुख्ने, लामो समयसम्म टन्सिल हुने, बच्चामा लगातार घाँटी दुखेर ज्वरो आउनुका साथै हातखुट्टाका जोर्नीहरू दुख्ने र सुन्निने भएमा पछि गएर मुटुको भल्भ खराब हुने उनीहरुको भनाई छ ।

दाङमा कति मुटुका बिरामी छन् भन्ने यकिन तथ्यांक भने छैन । स्वास्थ्य कार्यालय दाङले पालिकाहरुमार्फत तथ्यांक संकलनको काम गर्ने गरेको बताए पनि मुटु सम्बन्धी बिरामीको संख्या जिल्लामा यकिन हुन नसकेको स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख डम्बरबहादुर कुँवरको भनाई छ । पालिकाहरुको वार्षिक स्वास्थ्य समिक्षा भर्खर गरिएको जनाउँदै उनले नसर्ने रोगहरुको विषयगत प्रतिवेदन तयार पार्ने काम भैरहेको बताए ।