खोज

नेपालका सातवटा प्रदेशमध्ये लुम्बिनी प्रदेशमा असुरक्षित गर्भपतन गराउने महिलाको संख्या बढेको देखिएको छ । असुरक्षित गर्भपतनकै कारण ज्यान गुमाउने महिलाको संख्या पनि लुम्बिनी प्रदेशमा बढी देखिनुले चिन्ता उत्पन्न हुनु स्वाभाविक छ । गत आर्थिक बर्षमा असुरक्षित गर्भपतनका कारण नेपालमा एक लाखमा १ सय ५१ जना महिलाले ज्यान गुमाएका थिए भने लुम्बिनी प्रदेशमा मात्रै एक लाखमा दुईसय ७ जना महिलाले ज्यान गुमाएको तथ्याँक सार्वजनिक भएको छ । यो तथ्याँकले लुम्बिनी प्रदेशका आमाहरू गर्भावस्थामै असुरक्षित भैरहेको देखिएकोले सम्वन्धित निकायको ध्यान जानु जरूरी छ । यद्यपि असुरक्षित गर्भपतन लुकिछिपी गराउने हुँदा यसको आधिकारीक तथ्याँक कति छ भन्ने बिषय भने अन्यौलमै छ । लुम्बिनी प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा प्रदेशका १२ जिल्लामा गरी १८ हजार ३ जना महिलाले सुरक्षित गर्भपतन गराएका छन् । सुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरू नै १८ हजार छन भने असुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरूको संख्या कति होला ? सहजै अनुमान गर्न सकिन्छ ।

नेपाल डेमोग्राफी हेल्थ सर्भेको तथ्यांकले नेपालमा भएको कुल गर्भपतनमध्ये २० प्रतिशत लुम्बिनी प्रदेशमा भएको देखिनुले लुम्बिनी प्रदेशका गर्भवतीहरू बढी जोखिममा रहेको स्पष्ट भएको छ । त्यसमा पनि २० वर्ष मुनिका युवतीको संख्या ६ प्रतिशत छ । असुरक्षित गर्भपतन नियन्त्रण नगर्ने हो भने र यसमा कडा नियमन र अनुगमन नगर्ने हो भने यो संख्या यसरी नै प्रत्येक बर्ष बढ्दै जाने देखिएको छ । अर्कोतर्फ २÷३ वटा सन्तान भईसकेपछि गर्भपतन गराउनेको संख्या पनि धेरै छ । महिलाहरूले जानी बुझिकनै गर्भपतन गराउने अवस्था समेत कतिपय सवालमा देखिएकोले नियन्त्रण चुनौतिकै बिषय हो भन्दा अत्युक्ति नहोला । चिकित्सकहरूका अनुसार अनधिकृत औषधीको प्रयोग, नशाको प्रयोग र नसाको रोगमा प्रयोग गरिने औषधिको प्रयोग जस्ता कारणले गर्भपतन बढ्दै छ । गर्भपतन गराउने सुरक्षित स्वास्थ्य संस्थाको अभावका कारण पनि अहिले असुरक्षित गर्भपतन गराउनेको संख्यामा बृद्धि भएको छ । यसतर्फ नेपाल सरकारकै ध्यान जानुपर्ने अवस्था छ ।

गर्भपतन गराउने औषधिको गैरकानुनीरूपमा हुने बिक्री वितरण अझै रोकिएको छैन । साथै बढी मूल्य तिरेर भए पनि यस्तो औषधि सेवन गरी असुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरू उत्तिकै रहेको तथ्याँक नै काफी छन् । हालै मात्र सर्लाहीकी चमेली यादवले आफूखुशी औषधि पसलबाट गर्भपतनको औषधि किनेर खाँदा उनको झन्डै ज्यान गएको समाचार प्रकाशमा आएको छ । ४५ दिनको आफ्नो गर्भ तुहाउन डाक्टरको प्रेस्कृप्सनविना नै स्थानीय औषधि पसलबाट औषधि किनेर खाँदा उनी बेहोस भएकी थिईन । चमेली यादव पछिल्लो उदाहरण हुन । गर्भपतनको औषधि आफूखुशी सेवन गरी गर्भपतन गराउन खोज्ने उनी मात्र होइनन्, प्रकाशमा नआएका असुरक्षित गर्भपतनका प्रयासहरू थुप्रैछन । अर्कोतर्फ ग्रामीण भेगका मेडिकलमा पाँचसात सय रुपियाँ पर्ने गर्भपतनको औषधि ५ हजारमा बिक्री हुने गरेको समाचारले नै यसको पुष्टि हुन्छ– नेपालमा असुरक्षित गर्भपतनको अवस्था । डाक्टरको प्रेस्कृप्सनविना मेडिकलले गर्भपतनको औषधि बेच्नु कानुनी अपराध हो । त्यसमा पनि बढी मूल्य लिएर महिलाको स्वास्थ्य जोखिममा पार्नु झनै महाअपराध मानिन्छ । यसरी विना प्रेस्कृप्सन गर्भपतन गराउने औषधि बेच्ने कार्य र त्यस्ता औषधि आफूखुशी सेवन गर्ने काम निरुत्साहित गर्न नसक्नु सरकारको गंभीर लाचारीपन हो । दूर ग्रामिण क्षेत्रमा मात्रै होइन सहर बजारका महिलाले समेत असुरक्षित गर्भपतन गराउने गरेको विभिन्न समयमा लिइएका तथ्याँकहरूले देखाईरहेका छन । सुरक्षित गर्भपतन गराउन कानुनले पनि छुट दिएको छ तर असुरक्षित र लुकीचोरी गर्भपतनले महिलाको ज्यानै जाने जोखिम रहेकोले यसतर्फ स्वयं महिलाहरू सचेत हुनु जरूरी छ । अर्कोतर्फ यस्तो काम निरुत्साहित गर्न सरकार र सम्वद्ध निकायले चेतना जगाउनु आम कर्तव्य हो भन्ने हामी सवैले मनन गरौं ।