खोज

चालु आर्थिक वर्षको असार १६ गतेसम्म अहिलेसम्मकै धेरै सात लाख ४० हजार बढी युवाले वैदेशिक रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृति लिइसकेका छन । यो पछिल्लो ६ महिना यताकै धेरै श्रम स्वीकृति हो । नेपालमा कोभिड पछाडि रोजगारीको अवसर गुम्दै गएको छ । युवाहरु कामको खोजीमा विदेशिनेहरूको संख्या बढेको छ । युवा जति सवै विदेश पलायन भएपछि नेपालमा बस्ने बालबालिका र बुढाबुढी मात्रै हुने हो कि भन्ने चिन्ताजनक अवस्थाको संकेत देखिने अवस्था छ ।

त्यसो त नेपालमा माओवादीको सशस्त्र युद्ध चर्किएसँगै वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या बढेको देखिन्छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ यता वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या फेरि बढ्न थालेको हो । गत वर्ष ६ लाख ३० हजारभन्दा बढीले श्रम स्वीकृति लिएका थिए । अघिल्लो वर्षको तुलनामा यो वर्ष एक लाखभन्दा धेरैले वैदेशिक रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृति लिइसकेका छन् । नेपालमा कामको सम्मान नहुँदा पनि युवाहरू कामको खोजीमा विदेशिने क्रम बढेको बिश्लेषण गरिदैछ ।

वैदेशिक रोजगारीका लागि नेपालीहरू सबैभन्दा धेरै मलेसिया तथा खाडी मुलुकहरू गइरहेका छन् । पछिल्लो समय युरोप जानेको संख्या पनि बढ्दो छ । नेपालमा प्रत्येक वर्ष करिब पाँच लाख थप जनशक्ति श्रम बजारमा प्रवेश गर्छन् तर आन्तरिक श्रम बजारमा सबैले रोजगारी पाउने अवस्था छैन । जसको असर बैदेशिक रोजगारीमा दवाव परेको छ । पछिल्लोसमय नेपाली युवाको आकर्षण बढ्दै गइरहेकाले वैदेशिक रोजगारीलाई सुरक्षित, व्यवस्थित, नियमित र मर्यादित बनाउने योजना पनि सरकारले अघि सार्नु जरुरी छ । त्यसै त कोरोना कहरका कारण हजारौं युवाले रोजगारी गुमाएका छन । भारत तथा तेश्रो मुलुकबाट आएका युवालाई रोजगारसंग जोड्ने कुरा जसरी उठेको थियो, त्यो विषय त्यति सजिलो रहेन, जसका कारण त्यो योजना शून्य जस्तै भएको छ ।

खासगरी युवालाई श्रमसंग जोड्न सकेमात्र देश विकास हुन्छ भन्ने आम मान्यता छ तर त्यो मान्यता स्थापित गर्न गरिनुपर्ने कामको विषयमा भने सम्वन्धित निकाय बेखबर हुने गरेको छ । युवालाई देशको मेरुदण्ड, खम्बा तथा कर्णधार आदि विभिन्न नामले सम्बोधन गरिन्छ तर मुलुक हाँक्ने जिम्मेवार दल र निकायले भने युवालाई आफ्ना विभिन्न सङ्गठन दस्तामा प्रयोग गर्दै आएका छन्, जसका कारण उनीहरु प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपमा दलहरुको गोटी वनेर समय बर्बाद गरिरहेका छन । युवाशक्तिलाई राष्ट्र निर्माणका कार्यमा लगाउनु पर्नेमा गलतरुपमा प्रयोग गरिँदै आएको छ ।
बैदेशिक रोजगारीका लागि अहिले भैरहेको युवा पलायन रोक्नेतर्फ सरकारको ध्यान जानु जरुरी छ । तर, सरकारका लागि बैदेशिक रोजगारीको पलायन रोक्ने कुरा त्यति सहज छैन । पहिले युवालाई यहीँ नेपालमै रोजगारीको अवसर दिएपछि मात्रै बैदेशिक रोजगारी नियन्त्रण हुन सक्छ । त्यसका लागि नेपालको आर्थिक अवस्था सुदृढ हुनु जरुरी छ । नीजि क्षेत्र बलियो हुनु त्यत्तिकै आवश्यक छ । तर, त्यो तत्काल संभव छैन । फेरीपनि नेपालका लागि बिदेश पलायन रोक्ने कुरा एकादेशको कथा जस्तै हुने संभावना छ ।

नेपालमा रोजगारी र अवसर नभएकै कारण युवाशक्ति विकल्पमा लागूपदार्थको दुव्र्यसनमा फस्दै गएका छन । त्यसका कारण देशमा आपराधिक गतिविधि बढ्दो छ । बढ्दो बेरोजगारीकै कारण ग्रामीण भेगमा होस् वा सहर बजारमा लागूपदार्थ दुव्र्यसन बढ्दो छ । कयौं युवा काम नपाएपछि जुवा, तास र नशालु पदार्थको लतमा छन् । नेपालको पछिल्लो अवस्था यस्तो छ । तसर्थ अव नेपाली युवालाई रोजगारीसंग जोड्नु जरुरी छ । बार्षिक ५ लाख बढी रोजगारी सिर्जना हुनसक्यो भने मात्र नेपालमै युवाहरुले अवसर पाउनेछन । अतः विदेश पलायन रोक्न नेपालमै अवसरको खोजी गर्नु जरुरी छ । अहिले देखिएको विदेश पलायनको बढ्दो ग्राफले नेपालको अवस्था चिन्ताजनक छ भन्ने देखाउँछ । अव यसको दिर्घकालीन समाधानको खोजीमा लागौं ।