खोज

बुटवल , असार ।  लुम्बिनी प्रदेशमा १ सय ९ वटा पालिका छन् । ती पालिकाका अधिकांस पालिका परिचय, प्रोफाईलमा कफि पेष्ट गरिएको छ । पालिकामा अधिकृत स्तरका सूचना प्रविधी शाखा प्रमुख, कुनै कुनैमा प्राविधिक सहायक समेत रहेका छन् । तर ती सूचना प्रविधि शाखाका अधिकांस वेभसाईटमा उल्लेख गरिएको प्रोफाईलमा कुनै पालिकाको कपी गरेर भरिएको पाइएको छ ।
लुम्बिनी प्रदेशका केही पालिकाको वेभसाईटमा र परिचय पुस्तिका बारेमा गरिएको अध्ययनमा स्थानीय भुगोल, धर्म सस्कृती वा स्थानीय पहिचान नै भुलेर अन्य पालिकाको कपि गरि राख्ने गरिएको पाइएको छ । बाँके जिल्लाको खजुरा गाउँपालिका देशकै नमुना गाउँपालिकाको रुपमा पहिचान बनाएको पालिका हो । यो तराईका जिल्लामा पर्दछ । तर पालिकाको प्रोफाईलमा जहा गुफा र पहाड रहेको उल्लेख छ । हास्यपद् कुरा त के छ भने जहाँ पहाड नै छैन, त्यहाँको पर्यटकीय स्थलको रुपमा गुफा रहेको उल्लेख छ ।
खजुरा गाउँपालिकाको पाश्र्वचित्र २०७५ मा उल्लेख भए अनुसार ‘हरियाली पहाडी मनोरम दृश्य यहाँको विशेषताको रुपमा रहेको छ ।’ भनी उल्लेख गरिएको छ । सोही पाश्वचित्रमा उल्लेख गरिएको छ –‘प्राकृतिक मनोरम दृश्य केही मठ मन्दीर गुफाहरु रहेका छन् ।’
बर्दियाको राजापुर गाउँपालिकाले अहिले पनि बेभसाईडमा साविक प्रदेश ५ नै उल्लेख छ भने पालिका भित्रका धार्मिक, पर्यटकीय गन्तव्यको कुरामा अधिकांस नेपालकै कुरा गरिएको छ । पालिकामा के छ भन्ने कुरा पाश्र्वचित्रमा उल्लेख छैन । वि.स. २०७८ सालको जनगणनाको तथ्यांक सार्वजनिक भएको पनि लामो समय भएको छ तर यो पालिकाको वेभसाईटमा २०७७ सालको घरधुरी सर्वेक्षण प्रतिवेदनको तथ्यांकलाई जनसंख्याको रुपमा राखीएको छ ।
प्यूठानको माण्डवी गाउँपालिकाले बनाएको पालिकाको पश्र्वचित्र, परिचय पुस्तकमा बर्दियाको राजापुर गाउँपालिकाले बनाएको वा उल्लेख गरेको भाषा नै कपि पेष्ट गरिएको छ । जसमा पालिका प्यूठान जिल्लाको पहाडी जिल्ला हो । जहाँ अन्तराष्ट्रिय स्तरको हवाई यातायाताका संभावना छैन भन्दा पनि हुन्छ । तर यो पालिकाको पाश्र्वचित्रमा ‘अन्तर्राष्ट्रिय हवाई यातायात सेवा लगायत पर्यटन सेवासँग सम्बद्ध सबै प्रकारका पूर्वाधार विकास गर्दै पर्यटन सेवा उद्योगको संख्यात्मक एवं गुणात्मक वृद्धि गर्नु आवश्यक छ ।’ कुरा उल्लेख गरिएको छ । जुन अन्य पालिकाबाट कपि गरिएको अधिकांस शब्द, वाकांश समावेश गरिएको छ । माण्डवीको चार्डपर्वमा भ्यालेन्टाईन डे राखिएको छ, जुन अन्य पालिकामा पनि सोही नै छ । अर्थात माण्डवीको यो चिनारी पनि अन्यबाट नै कपी गरिएको हो । पालिका भित्रको स्थानीय पहिचानबारेमा अध्यायन नै नगरी राख्ने गरिएको पाइएको हो । लुम्बिनी प्रदेशमा रहेका ४ वटा उप महानगरपालिका मध्ये बुटवल उपमहानरपालिकाको प्रोफाईलमा पनि रोचक कुरा छन् । बुटवल उपमहानगरापलिकाको मुख्य चार्डपर्वको रुचिमा भ्यालेन्टाईन डे, नयाँ बर्ष राखिएको छ । पालिकाको मुख्य चार्डपर्वमा विसु तिहारे पर्व समेत समावेश गरिएको छ । जुन विरु पर्व सुदुरपश्चिम क्षेत्रमा मनाईने चार्ड पर्व हो । बिसु पर्व विषेश गरी सुदूरपश्चिमका सातवटा पहाडी जिल्लामा मनाइन्छ । जसमा दार्चुला, अछाम, डोटी, डडेल्धुरा, बझाङ, बाजुरा र बैतडी पर्दछन् । यो पर्व बैशाख एक गते मनाउने प्रचलन रहेको छ । देवरभाउजू, नन्दभाउजू र सालीभिनाजुहरुले एकआपसमा सिस्नुपानी छ्यापेर यो पर्व मनाइन्छ । देवर नहुने र नन्द नहुने भाउजू, भाउजू नहुने देवर, भिनाजु नहुने साली र साली नहुने भिनाजुले बिसु तिहारको दिनमा आफैंले भए पनि शरीरमा सिस्नो लगाउनुपर्ने परम्परा छ । बुटवलमा यो पर्व मनाउने समुदाय नै छैनन भन्दा पनि हुन्छ ।
बुटवल उपमहानरपालिका कै परिचयमा उल्लेख भएको ओल्के संक्रान्ति नेपालको सुदूर पश्चिम क्षेत्रमा मनाइने एक पर्व हो । यो पर्व भदौ महिनाको एक गते सम्मानित व्याक्तिहरूलाई उपहार दिएर मनाइन्छ । डोटेली शब्दकोषका अनुसार ओल्को भन्नाले सम्मानित व्यक्तिलाई दिइने केही ‘उपहार’ वा ‘कोसेली’लाई जनाउँछ । यस्तो सम्मानोपहार दिने “विशेष दिन” नै ओल्के संक्रान्तिका नामले सुदूर–पश्चिममा धुमधामसंग मनाइन्छ । यो पर्व सिंह संक्रान्ति अर्थात् भाद्र १ गते पर्दछ । नगरपालिकाको यो परिचय पुस्तकमा उल्लेख गरिएका अधिकांस पर्व, सस्कृत सुदुरपश्चिम प्रदेशको कुनै पालिकाबाट कपि गरिएको प्रष्ट हुन्छ ।
भुगोल तथा वातारण क्षेत्रका जानकार अध्येता युवराज कण्डेले स्थानीय तहलेको पश्वचित्र, प्रोफाईलको विषयमा आफुले नि अध्यायन गरेको जानकारी दिदै अधिकांस पालिकाका पाश्वचीत्र कपि पेष्ट नै भएको बताउँछन् । उनले लुम्बिनी प्रदेशमा रहेका पालिकाको विषयमा अध्यायन गर्दा अधिकांसपालिकाका प्रोफाईल एउटै रहेको बताए । उनले भने– ‘यो बनाउने जिम्मा एउटै कम्पनीको हुने रहेछ क्या हो, अधिकांसको शब्द चयन, वाकांस, उल्लेखीत अन्य विषय बस्तु पनि एउटै हुने गरेको छ ।’
पालिका भित्र रहेको विशेषता, अवस्था वा धर्म संस्कृति पर्वको अध्यायन नै नगरी कपि पेष्ट गरि निर्माण गरिएको पाइएको भन्दै उनले यसले दीर्घकालीन असर समेत पार्ने बताए ।