खोज

बुटवल, २९ वैशाख ।

लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालको आईसियु विभागमा कार्यरत नर्स बिना कुमारी पुन बिरामी सेवामा रमाएकी छिन् । ‘आधारभुत सेवादेखि भेन्टिलेटरसम्मको सेवा दिने गरेका छौ’–उनले भनिन् । एक वर्षदेखि अस्पतालमा कार्यरत उनी दिनरात बिरामीको सेवामा दिन बिताउँछिन् । सास फेर्न नसक्ने अवस्थाका बिरामीलाई कृत्रिम श्वास दिने, कतिपय बिरामीलाई नुहाईदिने, औषधी खुवाउनेसम्म गर्नुपर्ने उनको अनुभव छ । भर्खर नर्सिङ पढ्नेहरुलाई आईसियुमा काम गर्दा धेरै सिकाई हुने उनी दाबी गर्छिन् । भेन्टिलेटर मेशिन, सिरिन्ज, पपिङ मेशिनहरुबारे कक्षाकोठामा पढेअनुसार ब्यावहारिक रुपमा सिक्ने अवसर मिल्ने उनी बताउँछिन् ।

अस्पतालमा स्टाफ नर्स पदमा कार्यरत सिता पाण्डे ब्याचलर इन नर्सिङसम्मको अध्ययन पुरा गरेकी छिन् । ३ वर्षदेखि यो पेशामा रहेकी उनी समयसापेक्ष आफुहरुको पदोन्नती हुन नसकेको दुःखेसो गर्छिन् । विभागको इन्चार्जका रुपमा कामको क्षमता भएर पनि खुम्चिएर बस्नुपरेको उनी बताउँछिन् । सेवाभावले उपचारमा खटिने आफुहरुप्रति राज्यबाट पाउने सुविधामा प्राथमिकता नपर्ने गरेको गुनासो गरिन् । अस्पताल ब्यवस्थापन र लोकसेवा आयोगबाट समयमा विज्ञापन नखुलाउँदा नर्सको संख्या कम छ । अर्र्कोतर्फ बिरामीको चाप धेरै छ । अस्पतालमा बिरामीको चाप बढेपनि नयाँ नर्सको जागिर नखुलाउँदा आफुहरुले गुणस्तरीय सेवा दिन समस्या देखिने गरेको उनी बताउँछिन् ।

लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालको सम्वेदनशील डायलोसिस विभागमा कार्यरत सृजना पौडेल आफनो पेशाप्रति दक्ष छिन् । मृगौला खराब भएर डायलोसिस गर्न आउने बिरामीलाई उनको टिमले दैनिक सेवा दिदै आएको छ । ‘एउटा बिरामीलाई डायलोसिस गर्न ४ घण्टा समय लाग्छ’–उनले भनिन् । अधिकांश मृगौला खराब भएका बिरामीले धेरै पानी पिउने हुँदा स्वास्थ्य अवस्था गाह्रो भएर अस्पतालमा आउने उनी बताउँछिन् । उनीहरुलाई परामर्श र डायलोसिस सेवा दिएर निको बनाई घर फर्काउँदा खुशी लाग्ने उनी बताउँछिन् ।

नर्सिङ पेशा सम्मानजनक र अवसर बोकेको पेशा भएको लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालकी नर्सिङ प्रमुख ज्योती पौडेल बताउँछिन् । कुनै बेला युवा पुस्ताको आकर्षणको विषय मानिने यो अहिले भने चुनौतीका रुपमा देखा परेको उनी बताउँछिन् । अध्ययन पुरा गरेर पेशा अपनाउनेहरु न्युनतम पारिश्रमिक निर्धारण नहुने र धेरै समय खटिनुपर्ने जस्ता समस्यामा छन् । यस्ता कमजारी हटाउन सरोकारवाला निकायहरुबाट आवश्यक अनुगमन र कारवाही हुदैन ।

अधिकांश अस्पतालमा नर्स र बिरामीको रेसियो नमिलेको उनी बताउँछिन् । सामान्यतया जनरल वार्डमा एक जना नर्सले ६ जनासम्म बिरामी हेर्नुपर्नेमा २५ देखि ३० जना हेर्नुपर्ने बाध्यता रहेको उनी बताउँछिन् । ‘नर्सलाई कामको भार बढी छ’–उनले भनिन् । नर्सहरु आफुले सिकेको, जानेको गुणस्तरीय सेवा दिन चुकेका छन् । जस्तोसुकै रोग र संक्रमणका विरामी अस्पताल आएदेखि प्रत्यक्ष रुपमा जोडिएर उपचार र सेवामा खट्ने जोखिम मोलेर काम गरिरहेको बेला पनि त्यस अनुसारको सेवासुविधा पाउन नसकेको उनले दुःखेसो गरिन् । कोभिड संक्रमणको बेला जोखिम मोलेर चिकित्सकसंगै काम गर्ने नर्सहरुले जोखिम भत्ता नपाएको उनले बताईन् । स्वास्थ्यका अन्य विधाका पेशाकर्मीहरुलाई सम्बोधन गरे पनि आफुहरु बन्चित हुनुपरेको उनको गुनासो छ ।

मे १२ तारिख अर्थात् विश्व नर्स दिवस विविध कार्यक्रम गरी विश्वभर मनाईदैछ । दोस्रो विश्वयुद्धमा घाइतेको सेवा गरेर प्रख्यात बनेकी नर्स फ्लोरेन्स नाइटिङ्गेलको जन्मदिन पारेर विश्वभर दिवस मनाउन थालिएको हो ।

नर्सिङ परिषद्को तथ्यांकअनुसार नेपालमा हाल नर्सहरुको संख्या १ लाख ५ हजार छ । १० देखि १२ लाख खर्चेर वर्षौं लगाएर पढेका नर्सले निजीमा अहिले पनि मासिक १०–१२ हजारमा मात्रै काम गर्न बाध्य छन् । स्नातक र स्नातोकोत्तर गरेका नर्सहरुले प्रवीणता मात्रै गरेकासँग एकै तहमा काम गर्नुपरेको छ । अस्पतालमा विरामीको उपचार सेवामा मात्रै खट्ने नर्सहरु पछिल्लो समय विद्यालय र सामुदायिक संस्थाहरुमा पनि कार्यरत छन् ।