खोज

गुल्मी,  फागुन- गुल्मी धुर्कोटका राजन भण्डारी आफैमा अपाङ्गता भएका व्यक्ति हुन । उनी घरमा कुखुरा पालन गरि आफ्नो जीवन निर्वाह गर्दै आईरहेका छन । तीनै राजन हातले लट्ठी टेक्दै त्यसैको सहारामा मंगलबार सदरमुकाम तम्घास आईपुगेका हुन । उनी तम्घास आउनुको मुख्य उद्देश्य भनेको अरु केही नभएर लघुबित्तिय संस्था बिरुद्धको आन्दोलनमा ऐक्यवद्धता जनाउनु थियो ।
उनले कुखुरा पालनका लागि भनेर चारवटा लघुवित्त संस्था मार्फत तीनदेखि चार लाख रुपैंयासम्म ऋण लिएका छन । एकपटक आगलागि हुँदा उनका सबै कुखुरा मरे । फेरी उनले तम्घासवाट एक सय कुखुरा लगेर पाल्न शुरु गरेका छन । ती मध्य पनि २० वटा मरिसके अहिले ८० वटा मात्र जीवित छन । भण्डारीले वित्तिय संस्थावाट लिएको ऋणको आठौं किस्तासम्म बुझाई सकेका छन । बाँकि किस्ता तिर्न उनीसँग कुनै उपाय छैन । तर किस्ता रकम नबुझाएको भन्दै लघुबित्तका कर्मचारीहरु पटकपटक घर धाउने र उनलाई किस्ता रकम तिर्नका लागि दबाव दिन थालेपछि थप तनावमा देखिन्छन ।

भण्डारी जस्तै लघुबित्त संस्थावाट पीडित बनेकी गुल्मीदरबार गाउँपालिका १ बलीथुमकी सिमा कुमारी रेश्मीमगरको पीडा पनि उस्तै छ । स्थानीय साधना लघुवित्तवाट पसल सञ्चालन गर्नका लागि उनले ऋण लिएकी थिईन । समयमा किस्ता बुझाउन नसेकेपछि उनले ९० हजार रुपैंयामा किनेर ल्याएको भैंसी ४५ हजारमा बिक्रि गरेर ऋण तिर्न बाध्य बनिन् । समयमा किस्ता नबुझाएको भन्दै रातीराती कर्मचारीहरु घरमै आएर दबाव दिन थालेपछि आफु बाध्य बनेर आधा मूल्यमै भैंसी बिक्रि गर्न बाध्य बनेको उनले बताईन । उनि पनि हाल सात वटा लघुवित्तिय संस्थामा आवद्ध छन ।
त्यसैगरि गुल्मी बिरबासकी साबित्रा रजाली पनि हाल १० वटा भन्दा बढी लघुवित्त संस्थामा आवद्ध छन । शुरुमा संस्थाका कर्मचारीहरु छोराछोरी जस्तो बनेर आएको भन्दै उनले कर्मचारीहरुको आग्रहमा हाम्रो पनि जागिर जोगाईदिनु न दिदी भन्दै आफुहरुलाई धेरै संस्थामा आवद्ध गराएको बताईन । उनले गत तीन वर्षअघि एक लाख ऋण लिएको अहिलेमा अहिले तीन लाख पुगेको भन्दै आफुले सकिनसकि त्यसको किस्ता रकम तिर्न बाध्य बनेको गुनासो गरिन ।

भण्डारी, रेश्मी र रजाली एउटा पात्र मात्र हुन । उनीहरु जस्तै लघुबित्तमा आबद्ध बनेका धेरै आमा तथा दिदीबहिनीहरुको कथा र व्यथा एउटै छ । महिलाहरुको ठूलो ताँती हातमा राष्ट्रिय झण्डालाई समाउँदै लघुबित्तिय संस्था विरुद्धको आन्दोलनमा सहभागिहुन सदरमुकाम तम्घास आईपुगेका थिए । उनीहरुले लघुबित्तिय संस्था खारेज गर्नु पर्ने, सामुहिक ऋण मिनाहा गर्नु पर्ने, आम गरीब किसानहरुलाई निःशुल्क ऋण प्रदान गर्नु पर्ने भन्दै सरकारसँग माग रगरेका छन ।
कार्यक्रममा लघुबित्तिय संस्था बिरुद्धको संघर्ष समितिका जिल्ला अध्यक्ष मनिराम ज्ञवालीले राष्ट्र बैंकको निर्देशिका भन्दा बाहिर गएर गाउँगाउँमा एउटै सदस्यलाई दर्जनौ संस्थाहरुले लगानी लगाएर अनावश्यक ऋणको भारी बोकाएर बित्तिय संस्थाहरुले यनीहरुलाई घरबारविहीन बनाएको आरोप लगाए ।
गुल्मीमा त्यस्ता बित्तिय संस्थाहरुको संख्या २८ रहेको छ भने नेपालमा ५८ लाख व्यक्तिहरु लघुबित्तिय संस्थाहरुमा आबद्ध रहेको संघर्ष समितिका अध्यक्ष ज्ञवालीले जानकारी दिएका छन ।