खोज

नेपालमा हालै गरिएको एक अध्ययनले बहुसंख्यक नेपालीहरु स्वास्थ्यप्रति सचेत नभएको देखाएको छ । पछिल्लोसमय विश्वमा नयाँ प्रकृतिका रोग र त्यसको बढ्दो जोखिम चुनौतिका रुपमा देखापरिरहेको छ । त्यस सन्दर्भमा स्वास्थ्यप्रतिको सचेतता अझै जरुरी देखिन्छ तर नेपालीहरु ती जोखिम लिएरै बाँच्न अभ्यस्त बनेका छन । त्यो परिणाम कुनैपनि बेला मानिस गंभीर प्रकृतिका रोगबाट ग्रस्त हुने अवस्था आउन सक्छ । त्यसैपनि नेपालका अधिकांश नागरिक अहिलेमात्र होइन पहिलेदेखि नै स्वास्थ्यप्रति सम्वेदनशील नबन्दा चुनौतिका अनेक जोखिम लिएर बाँचीरहेका छन । बढ्दो प्रदुषण, तनाव, आलस्यता र स्वास्थ्य सचेतनामा कमीका कारण रोगहरुको जोखिम बढ्दै गएको छ । अहिलेपनि हरेक दिनजसो अखवारका पानाहरुमा विभिन्न रोगका कारण असहाय वनेको भन्दै सहयोगको आग्रह गरिएका समाचार प्रकाशित भैरहेका छन । रोगहरुको जोखिम कसरी बढिरहेको छ भन्ने यो एक उदाहरण हो । वास्तवमै अहिले सानो लापरवाहीले रोगको शिकार हुने गरेको घटना सामान्य जस्तै वन्ने गरेका छन । खानपान र आहारविहारमा ध्यान नदिँदा मानिस भित्रभित्रै रोगी बन्दै गएका छन् । हामी अझैपनि शरीरमा कुनै लक्षण नदेखिँदासम्म स्वास्थ्य संस्था जादैनौ । सबै रोग लक्षण देखिएर मात्र लाग्दैन । त्यसकारण रोग लाग्नु अगावै रोकथामको उपायका विषयमा पूर्व सचेतता आवश्यक छ । शरीरको महत्वपूर्ण अंगहरुको हेरचाह राम्रोसंग भएन भने समस्या आउन सक्छ भन्ने सहयोगका याचनाहरुले प्रस्ट पारिरहेका छन । त्यसतर्फ नेपालीको ध्यान जानु जरुरी छ । स्वास्थ्यप्रतिको सचेतना अवको जीवनको लागि अपरिहार्य सर्त वनेको छ र वन्नुपर्दछ ।

त्यसमाथि पछिल्लोसमय मृगौला र मुटु नेपालका लागि गंभीर जोखिमका रुपमा देखापर्दैछन । मिर्गौला फेल हुँदा प्रत्यारोपण गर्नै त समस्या छ भने धेरै महंगो औषधि खानसक्ने हैसियत अधिकांशको छैन । काम नलाग्ने भएपछि मात्रै असर देखिने हुदा बेलैमा सचेत बन्नुपर्दछ । अहिले ५० हजार नेपालीको मिर्गौला बिग्रिएको बताइन्छ । बर्सेनि १० हजार नेपालीको मिर्गौला ‘फेल’ हुने गरेको छ । मिर्गौला रोगको उपचार अत्यन्तै मंहगो हुने हुँदा मिर्गौलालाई स्वस्थ राख्नको लागि समय समयमा परीक्षण गराउनु जरुरी छ । मिर्गौला रोग कम गर्न, धूमपान र मध्यपान नगर्ने, तौल बढ्न नदिने, पानी बढी पिउने, १५ मिनेट बिहान हिँड्डुल गर्ने, स्वस्थकर खाना खाने, समयमै सुत्नेबानी गर्नाले यसको जोखिम कम गर्न सकिने चिकित्सकहरु वताउँछन । मृगौलासंगै मुटुपनि समस्याका रुपमा देखापर्दैछ । ग्रामीण क्षेत्रका अशिक्षित मात्र हैन सहरकै धेरै शिक्षित वर्ग र व्यक्तिहरुमा पनि चेतनाको अभावकै कारण नेपालमा मुटु र मिर्गौला रोगीको जोखिम बढ्दै गएको छ । अतः यसतर्फको सचेतता अहिलेको चुनौति र आवश्यकता दुवै हो ।

स्वास्थ्य रिपोर्टहरुले पछिल्लोसमय नेपालमा उच्च रक्तचाप, मधुमेह, मोटोपना चुनौतिकै रुपमा बढिरहेको बताएका छन । त्यसको पहिलो कारण चेतनाको अभाव रहेको चिकित्सकहरुको भनाई छ । त्यसमाथि खानपानमा लापरवाही दोश्रो कारण हो । चिकित्सकहरुले आफू स्वस्थ रहेको ढुक्क हुन वर्षमा कम्तीमा पनि एकपटक मिर्गौला परीक्षण गराउन दिने गरेको सुझावलाई मनन गर्नु जरुरी छ । रोग नियन्त्रणको सवालमात्र होइन व्यक्ति व्यक्ति आफू सुरक्षित रहनको लागि पनि स्वास्थ्यमाथिको लापरवाही चुनौति हुने भएकोले यसतर्फको सजगता जरुरी छ । अर्कोतर्फ दूर दराजमा बस्ने नेपाली जो सूचनाको पहुँचभन्दा टाढा छन, उनीहरुलाई पनि स्वास्थ्यतर्फको चेतना प्रवाहमा महत्व दिनु आवश्यक छ । त्यसका लागि फेरिपनि रोग लाग्नै नदिनेतर्फको सुरक्षित यात्राको बाटो तय हामी आफै गर्नु जरुरी छ । सरकार र सम्वद्ध निकायले पनि स्वास्थ्य जोखिम र चुनौतिका विषयमा समयमै सचेतनामूलक कार्यक्रममा जोड दिनुपर्दछ ।