खोज

नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी) ले पछिल्लोसमय विभिन्न प्रलोभनमा पारेर अनलाइन ठगी बढेको भन्दै विशेष सावधानी अपनाउन अनुरोध गरेको छ । सीआईबीले भनेजस्तै अहिले ठगहरूले अनलाईनलाई ठगीको माध्यम बनाएका छन् । फेसबुक, इन्स्टाग्राम, टेलिग्राम, ह्वाट्सएप, म्यासेन्जर, भाइबर तथा इमेल लगायतबाट फोन गरी डिजिटल वालेट तथा बैक तथा वित्तीय संस्थाबाट बोलेको भन्दै धोकापूर्ण तरिकाले प्रलोभनमा पारी ठगी गरिएको पाइएको छ । यो क्रम हरेक दिन बढिरहेको छ । ठगीमा परेका नागरिकले दिनहुँ प्रहरीकोमा ठगीका उजुरी लिएर जाने गरेको तथ्याँकले यो समस्या पछिल्लोसमय गंभीर बन्दै गएको देखिएको छ । सीआईबीले ईसेवा, खल्तीजस्ता वालेट, बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाको लोगोसमेत प्रयोग गरी धोकापूर्ण तरिकाले सम्बन्धित संस्थाको आधिकारिक व्यक्ति भनी कल गर्ने तथा पटकपटक गलत पासवर्ड राखेर वालेट अल्पकालीन बन्द गर्ने, त्यही समय वालेट प्रयोगकर्तालाई कल गरी तपाईंको यसमा समस्या आएको छ म सेवा प्रदायक कम्पनीबाट बोलेको भनी ओटीपी माग गर्ने क्रम बढेको जनाएको छ । त्यसविरुद्ध सावधानी अपनाउन सीआईबीले गरेको अनुरोध मनन गर्नु जरुरी छ । होइन भने सानो असावधानीले क्षणभरमा ठगिने अवस्था उत्पन्न हुनेछ । त्यसैगरी अनलाइन व्यापारको नाममा सामाजिक सञ्जालमा विभिन्न साइटहरू खोली सामानको आकर्षक फोटो भिडियो अपलोड गर्ने र कुनै ग्राहकले सामान अर्डर गर्दा विभिन्न बैक खातामा रकम माग गर्ने र रकम प्राप्त गरिसकेपछि सामान डेलिभरी नगरी सम्पर्कविहीन हुने अवस्थासमेत रहेको देखिएको हुँदा आम नागरिकले विद्युतीय कारोबार गर्दा सावधानी अपनाउनु पर्ने आवश्यक देखिएको छ ।
पछिल्लोसमय सामाजिक सञ्जालका प्रयोगकर्ताहरू अधिक हुँदै गएका छन् । र, यसमार्फत ठगीका घटनापनि बढिरहेका छन । सामाजिक सञ्जालको प्रयोग बढेसँगै पछिल्लोसमय यसबाट पीडा भोग्नेहरूको संख्या पनि बढ्दै गएको देखिएको छ । प्रहरीको तथ्याँक अनुसार पछिल्लोसमय फेसबुक म्यासेन्जरबाट सबैभन्दा बढी ६२ दशमलव ३ प्रतिशत मानिस ठगीमा पर्ने गरेको देखिएको छ । त्यस्तै, फेसबुकबाट ६१ दशमलव २ प्रतिशत ठगी तथा हिंसा हुने गरेको छ । सामाजिक सञ्जाल ट्विटरबाट १५ दशमलव ३ प्रतिशत र ह्वाट्सएपमा १२ दशमलव ८ प्रतिशत अनि भाइबरमा ११ दशमलव ७ प्रतिशत हिंसाजन्य ठगीका घटना भैरहेको छ । यसैगरी इमेलमार्फत ६ प्रतिशत र इन्स्टाग्राममार्फत ४ दशमलव ६ प्रतिशत हिंसा हुने गरेको छ । आमसञ्चार माध्यम प्रयोगमा नागरिक सचेत नहुने हो भने एकै मिनेटमा बैंकमा भएको पैसा स्वाहा मात्रै होइन, ठगीका नयाँ नयाँ उपाय प्रयोग गरिँदा ठूलो समस्या भएको छ । एकै व्यक्तिले फरक–फरक सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गरेर ठगीका घटनामा संलग्न हुने गरेको देखिएको छ । ठगीमात्रै होइन, सामाजिक सञ्जालहरूको प्रयोगका माध्यमबाट हिंसाका घटनामा समेत बृद्धि भएको छ । सामाजिक सञ्जालको प्रयोगमा अपनाउनुपर्ने सुरक्षा तथा सावधानीको ज्ञान नहुँदा डिजिटल ठगीमा पर्नु अर्को चुनौती रहेको छ । हिंसाबाट सुरक्षित हुनका लागि प्रविधिसम्बन्धी शिक्षा आवश्यक छ । आगामी दिनमा यस प्रकारका ठगी र हिंसाका घटना न्यूनिकरण गर्न आम नागरिकमा खबरदारी जरुरी छ । प्रहरीको साईबर ब्यूरोले सामाजिक सञ्जालमार्फत हुने ठगी र हिंसाजन्य घटनाका बिषयमा सामाजिक सञ्जालमै सचेतनामूलक अभियान सञ्चालन गर्नु आवश्यक छ । सबै मिलेर सामाजिक सञ्जालका कारण उत्पन्न समस्या र चुनौतिको समाधानमा पहल गर्नु जरुरी छ । आगामी दिनमा राज्य, समाज र घर सबैको भूमिकालाई दृष्टिगत गर्दै यो समस्याको मिलेर समाधान खोज्नु आवश्यक छ । खासगरी शहरमा भन्दा पनि ग्रामिण क्षेत्रका नागरिकलाई ठगी र हिंसाजन्य घटनाका बिषयमा सचेत बनाउनु जरुरी छ । सामाजिक सञ्जालकै माध्यमबाट अपराधका घटनामा ठूलो बृद्धि भएको छ । प्रविधिलाई दोष दिनेभन्दा पनि यसको सही सदुपयोग गरी सञ्चालनमा जोड दिन सकियो भने बढ्दो अपराधीकरणका घटना न्यूनिकरण गर्न पुग्छ । अतः सूचना प्रविधिसम्बन्धी सचेतनाका साथै सामाजिक सञ्जालको दुरूपयोगमा नियन्त्रण गर्नुपर्ने आवश्यक छ ।