खोज

भैरहवा, २० साउन ।
नेपाल र भारतको खुल्ला सीमामा उनीहरूको सक्रियता बढिरहेको छ । खुल्ला सीमाबाट हुने मानव तस्करी भारत हुँदै तेस्रो मुलुकसम्म पनि पुग्ने गरेको छ । एक वर्षमै २ सय ८८ जना मानिसहरू बेचबिखनमा परेका र बेचबिखनको जोखिममा परेकालाई उद्वार गरेको एक संस्थाले विवरणमा उल्लेख गरेको छ । यस्ता तथ्यांकले प्रहरीमाथि मानव तस्करसँग छक्किन्छ कि, मिल्छ ? भन्ने प्रश्न उठाएको छ ।

आर्थिक ८०/८१ सालमा १ आर्थिक बर्षमा उद्वार गरिएका मध्ये २ सय २८ जना महिला, ६० जना पुरुष उद्वार गरिएको यादवले जानकारी दिए । उद्वार गरिएका मध्ये सुरक्षित आवास गृह सेवा प्राप्त गरेका १ सय ८५ जना जसमा महिला, बालबालिका तथा किशोरीहरू १ सय ८० जना, आश्रित बालकहरू ५ जना रहेको शुभ अवसर ग्राम नेपालका परियोजना संयोजक सत्यनारायण यादवले बताए ।

जसमा २ सय १९ जनालाई पारिवारिक पुनर्मिलन गराइएको छ भने २३ जनालाई सिपमुलक तालिम, १४ जनालाई आय आर्जनका लागि बीउ पुँजी सहयोग गरिएको संस्थाले जनाएको छ । ८१ साल बैशाख २६ गते जम्बुकश्मिरको श्रीनगर गाउँबाट ५ नाबालिग सहित ३५ नेपाली कमैया मजदुर उद्वार नेपाली राजदुतावास सामाजिक कार्यक्रर्ता आदिको सहयोगमा उद्वार गरिएको थियो । पीडितलाई प्रतिदिन ११ सय आइसी दिने र नेपाली रूपैयाँ ७ हजार अग्रिम दिएर प्रलोभनमा पारी भारतमा लगेका थिए । उनीहरूलाई ३ महिनासम्म हिरासतमा राखिएको पीडितको भनाइ छ । उनीहरूलाई बन्धक बनाएर २ जना ब्यक्ति कैदबाट भाग्न सफल समेत भएका थिए । साथीहरूले भोग्नुपरेको समस्या, पीडा र शोषण बारे जानकारी गराएपछि उद्वार सफल भएको थियो ।

कोरोना पछिको अबधीमा धेरैले आम्दानीको स्रोत गुमाएकाले यसले मानव जोखिम बढाएको संस्थाले विवरणमा उल्लेख गरेको छ । त्यस क्रममा श्रमिकहरू सकुशल फिर्ता भएकाले नेपाल सरकारले उनीहरूलाई कुनैपनि हालतमा ठगी नगर्न र आय आयआर्जन र थप रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्न सकेसम्म सबै प्रकारका सहयोग गर्ने पीडितहरूको भनाइ रहेको छ । उद्वार गरिएका सबै मजदुरहरूलाई आ–आफ्नो परिवारमा पुनर्मिलन गराइएको पीडितहरू बताउँछन् । यसै क्रममा भारतको कस्मीरबाट सिरहा र धनुषाका २८ जना बँधूवा मजदुरहरूको उद्वार, स्वदेश फिर्ती पछि परिवारको जिम्मा लगाइएको परियोजना संयोजक यादवले बताए ।
८१ साल असार २९ गते ललाइ फकाइ भारत तर्फ लैजाँदै गरेको अबस्थामा सिमानाकाबाट ४ जना बालिका सहित ५ जनाको उद्वार गरेको हो । पुस १३ गते ५ जना युवती भारतको केरलाबाट राष्ट्रिय अनुसन्धान ब्युरो, दिल्ली स्थित नेपाली राजदुतावास, किन ईन्डिया र अन्य सरोकारवालाहरूको समन्वयमा उद्वार गरिएको छ । यसैगरी भैरहवास्थित एक होटलमा ८१ साल बैशाख २६ गते बन्धक बनाई काममा लगाइएका २ जना किशोरीहरूको समेत उद्वार गरिएको छ । जबर्जस्ती काममा लगाई राखेको अवस्थामा जिल्ला प्रहरी कार्यालय रूपन्देही, शुभ अवसर ग्राम नेपालको टोलीले उद्वार गरेको थियो । उद्वार गरिएका मध्ये १ जना गुल्मी तथा एक जना रूपन्देही जिल्लामा रहेका थिए ।

ललाई फकाई गरेको अवस्थामा उद्वारः
०८१ असार २९ गतेका दिन ललाई फकाई भारत तर्फ लैजाँदै गरेको अवस्थामा ४ जना बालिका सहित ५ जनाको शुभअवसर ग्राम नेपालले उद्वार गरेको छ । उद्वारपश्चात जिल्ला प्रहरी कार्यालय, महिला तथा जेष्ठ नागरिक नागरिक सेवा केन्द्रमा अभिभावककै उपस्थीतिमा आवश्यक परामर्श गरी परिवारको जिम्मा लगाइएको थियो । उद्वार गरिएका मध्ये अति बिपन्न रहेका र आगामी दिनहरूको जोखिमलाई कम गर्ने उद्देश्यले २ जना बालिकाको परिवारलाई आय आर्जनका लागि संस्थाको तर्फबाट बीउ पूँजी रकम सहयोग गरिएको छ ।
२०८० साल पुस १३ गते यौन पेशामा संलग्न ५ जना युवतीहरूलाई राष्ट्रिय मानवबेचबिखन अनुसन्धान ब्यूरो, दिल्लीस्थित नेपाली राजदुतावास, शुभ अवसर ग्राम नेपाल, किन भारत र अन्य सरोकारवाला निकायहरूको समन्वयमा उद्वार गरी स्वदेश ल्याइएको थियो । उनीहरूलाई जागिरको प्रलोभनमा पारि भारत लगिएको र पछि डान्स बारमा काम गर्न बाध्य पारिएको पीडितहरूको भनाइ छ । पछिल्लो समयमा उद्वार गरिएका ती युवतीहरूलाई ग्राहकसंग जबरजस्ती यौनसम्पर्कमा बाध्य पारिएको एकजना पीडित युवतीले गुनासो पोखिन् । उद्वार पछि मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार सम्बन्धी कसुरमा मुद्दा दर्ता गरी कारबाही अगाडी बढाइएको छ ।
बैदेशीक रोजगारीको शिलशिलामा कुवेत लैजाँदै गर्दा २ जना युवतीको भारतको केरलाबाट उद्वार गरिएको छ । बिभिन्न संघ संस्थाको सहयोग र सहकार्यमा सर्लाही र ललितपुर जिल्लाका ती युवतीलाई उद्वार गरिएको संस्थाले जनाएको छ । बली प्रथाका लागि भारतमा लगिएकी १ जना किशोरीलाई भारतबाट ल्याई कानुन अनुसार कारबाही गरी आरोपितलाई पक्राउ गरी मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार कानून अनुसार कारबाही गर्दा ५ जनालाई २८ वर्ष कारागार सजाय समेत भएको छ ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय रूपन्देहीले बिभिन्न संघ संस्थाको सहयोग र सहकार्यमा पीडितलाई उद्वारमा भरपुर सहयोग हुने बताउँछ । प्रहरीले कानुन उल्लंघन गरी काम गर्नेलाई कानुनी दायरामा ल्याई अनुसन्धान गरि कारबाहीको दायरामा ल्याउने गरेको छ ।
प्रायः खुल्ला सीमा नाकाका कारण आर्थिक अबस्था कमजोर भएका, पारिवारिकरूपमा बिखन्डनमा परेका किशोरीहरू, सामाजिक संजालको दुरूपयोग, जनचेतनाको अभाव, प्रलोभन तथा वैदेशिक रोजगारका कारण मानव बेचबिखनका घटना हुने गरेको सरोकारवालाहरू बताउँछन् ।