खोज

रोल्पा, १७ साउन ।
तहविलदारको रूपमा २०२४ सालमा न्याय सेवामार्फत सरकारी सेवामा प्रवेश गरेका रोल्पा नगरपालिका–४ का खड्कबहादुर मल्लको तीन दशकभन्दा बढी सेवा जिल्ला अदालतमा बित्यो । २०६१ सालमा अधिकृत पदवाट सेवा निवृत्त भएका उनी आफू मात्रै न्याय सेवामा रमाएनन, तेस्रो पुस्तालाई समेत कानुनी सेवामा आकर्षित गरे ।

खड्कवहादुरका छोरा जितविक्रम मल्ल मात्र होइन नाति अधिराज मल्ल र नातिनी प्रकृति मल्लले समेत बाबुबाजेको मार्ग पछ्याउँदै कानुनको अभ्यास र उच्च शिक्षा अध्ययन गरिरहेका छन ।
विद्यालयको पढाइमा अब्बल जितविक्रम मल्ले बुबा खड्कबहादुरको प्रेरणाले कानुन पढे । त्यतिबेला रोल्पामा कानुन पढ्ने उति चलन थिएन । कानुन मात्र होइन अन्य विषय पढ्नका लागि पनि जिल्ला बाहिर जानुपथ्र्यो । मध्यम वर्गीय परिवारका जितविक्रम कानुन पढ्न काठमाडौं गए । नेपाल ल क्याम्पसबाट स्नातक सकेपछि उनले २०५० सालमा अधिवक्ताको प्रमाण पत्र लिएर रोल्पा फर्किए ।

२०५० यता उनी कानुनी पेसामा रमाइरहेका छन । उनले कानुन व्यवसाय गर्न लागेको तीन दशक पूरा भइसकेको छ । स्पष्ट वक्ता अनि तार्किक क्षमताका धनी उनले माओवादी सशस्त्रकालमा जिल्लामा नागरिक अगुवाको भूमिकासमेत निर्वाह गरेका थिए ।
जिल्लामा उनलाई कानुनका साथै अन्य क्षेत्रको समेत विश्लेषणात्मक क्षमता भएको व्यक्तिको रूपमा चिनिन्छ । कानुन व्यवसायका अतिरिक्त जिल्ला खेलकुद विकास समिति रोल्पाको अध्यक्षको रूपमा काम गरेको अनुभव छ उनीसँग । उनले एक कार्यकाल युवा स्वरोजगार प्रवद्र्धन समितिको सदस्य सचिवको भूमिका निर्वाह गरिसकेका छन ।

जिल्लास्तरीय वादविवाद र वक्तृत्वकला प्रतियोगितमा सधैं प्रथम हुन्थिन, प्रकृति मल्ल । उनको वाककला सुन्नेहरू ‘वकिल’ भनेर जिस्क्याउँथे । एसएलसीपछि के पढ्ने, प्रकृतिले निर्णय गरेकी थिइनन । अब्बल वाककला भएकी प्रकृतिलाई आफन्त, शिक्षक, साथीसंगीले कानुन पढ्न सुझाव दिन्थे । पारिवारिक माहोल पनि कानुनमय रहेका कारण प्रकृतिलाई एसएलसीपछि कानुन पढ्ने आकांक्षा बढ्दै गयो ।
सेन्ट जेभियर्स स्कुलबाट उत्कृष्ट अंकसहित विज्ञानमा प्लस टु उत्तीर्ण गरेकी उनलाई डाक्टर वा इन्जिनियर अध्ययनको सम्भावना नभएको होइन । उनले कानुन पढ्दै बाबुबाजेको पदचाप पछ्याउने निर्णय गरिन् र नेपाल ल क्याम्पसमा भर्ना भइन । बिए एलएलबीमा त्रिभुवन विश्वविद्यालयको दोस्रो टपरको रूपमा सो तह उत्तीर्ण गरेकी उनले नेपाल कानून व्यवसायी पदिषदले लिएको अधिवक्ता तहको परिक्षा टप टेनमा नाम निकाल्न सफल भएकी थिईन । प्रकृतिले नेपाल कानुन व्यवसायी परिषद्को अधिवक्ता तहको २६औं परीक्षा पास गरिन ।

हजारौं प्रतिस्पर्धीलाई पछि पर्दै उनले चौथो स्थान हासिल गरेकी थिईन । परिषद्ले उत्कृष्ट १० स्थान हासिल गर्नेहरूको नामसमेत सार्वजनिक गर्ने गर्छ । त्यसरी नाम सार्वजनिक भएका मध्ये उनी चौथो स्थान कायम गर्दै जिल्लाको पहिलो महिला अधिवक्ताको रूपमा स्थापित भएकी छिन । उनले सार्क राष्ट्रका विद्यार्थीमध्ये पहिलो नम्बरमा छनोट भई साउथ एसियन युनिभर्सिटी नयाँ दिल्लीमा छात्रवृत्तिमा एलएलएम अध्ययन गरिन । हाल उनले सोही विश्वविद्यालयवाट नीजि अन्तराष्ट्रिय कानूनमा विद्यावारिधि गरिरहेको परिवारको भनाइ छ ।
रोल्पा सदरमुकाम लिवाङको एक संस्थागत विद्यालयमा पढ्थे अधिराज मल्ल । जिल्ला सदरमुकाममा दिनहुँजसो कार्यक्रम भइरहन्थे । अधिराज पनि त्यस्ता कार्यक्रममा सहभागी हुन्थे । अधिकांश कार्यक्रममा बुबा जितविक्रम मल्ल वक्ताको रूपमा रहन्थे । बुबाको धाराप्रवाह वाककला तथा तार्किक क्षमता देखेर अधिराजले मनमनै सोच्थे– म पनि पछि गएर यस्तै भाषण गर्ने हुन्छु ।

दिदी प्रकृति, बुबा जितविक्रम र हजुरबा खड्कबहादुरको कानुनी पृष्ठभूमिका कारण घरमा कानुनमैत्री वातावरण थियो । दिदी, बुबा र हजुरबुबाले घरमा कानुनका विषयमा गरेको कुराकानी सुन्थे अधिराज । विद्यालय पढ्दै गरेका उनमा एसएलसीपछि कानुन पढ्ने चाहना मौलाउदै गयो । एसएलसीमा उत्कृष्ट अंक लिएका अधिराज प्लस टूमा विज्ञान पढ्ने निष्कर्षमा पुगे । प्लस टूको पढाइ पूरा गरेपछि अधिराज काठमाडौंको नेसनल ल कलेजमा बिए एलएलबीमा भर्ना । विए एलएलवी तहको पढाई उत्कृष्ट अंका लिएर पुरा गरेका अधिराजले कानून व्यवसायी परिषदले अघिल्लो वर्ष लिएको एकतिसौ अधिवक्ता तहको परीक्षामा टप टेन भित्र आठौ नम्वरमा नाम निकाल्न सफल भए ।
रोल्पामा कानुन पढ्नेको संख्या निकै कम छ । त्यसमा पनि महिलाको संख्या त झनै कम । अधिवक्ताको रूपमा कानुन व्यवसाय गर्नेको संख्या जिल्लामा एक दर्जनभन्दा बढी छैन । त्यसरी व्यवसाय गर्ने महिला अधिवक्ता त शून्य छ ।

प्रकृति र अधिराज भविष्यमा न्यायाधीश बन्ने सोचका साथ अघि बढिरहेको बुवा जितविक्रम मल्लले बताए । “कानुनी सेवामा प्रवेश गर्ने सबैको अन्तिम लक्ष्य न्यायाधीश बन्ने नै हुन्छ । सोही बमोजिम उनीहरूले पनि त्यस्तो लक्ष्य लिएका होलान” मल्लले भने, “कानुन पढ्न प्रत्यक्ष रूपमा मैले छोराछोरीलाई दबाब दिइनँ । पारिवारिक वातावरणले नै उनीहरूमा त्यस्तो प्रभाव प¥यो । दिदी वुवा र हजुर वुवाको प्रेरणाले आफुलाई कानून क्षेत्रमा आकर्षण गरेको” अधिराज मल्लको भनाई छ ।

जीतविक्रम मल्लको कान्छी छोरी कश्मिरा मल्लले भने विज्ञान विषय रोजिन । उनले यसै वर्ष त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा भौतिक शास्त्रमा स्नातकोत्तर पुरा गरिन । उनले यसै वर्ष अमेरिकाको टेक्सासमा विद्यावरिधि अध्ययनका लागी पूर्ण छात्रवृत्तीमा छनोट भई अध्ययन गरिरहेको परिवारले जानकारी दिएको छ ।

एसएलसीमा उत्कृष्ट अंक लिएका अधिराज प्लस टूमा विज्ञान पढ्ने निष्कर्षमा पुगे । प्लस टूको पढाइ पूरा गरेपछि अधिराज काठमाडौंको नेसनल ल कलेजमा बिए एलएलबीमा भर्ना । विए एलएलवी तहको पढाई उत्कृष्ट अंक लिएर पुरा गरेका अधिराजले कानून व्यवसायी परिषदले अघिल्लो वर्ष लिएको एकतिसांै अधिवक्ता तहको परीक्षामा टप टेन भित्र आठौ नम्वरमा नाम निकाल्न सफल भए ।